معرفی چسب‌های صنعتی پر کاربرد مانند چسب اپوکسی، چسب سنگ و چسب سیلیکون به همراه بررسی آنها 

این روزها با رونق و توسعه انفجاری همه حوزه‌های صنعت از جمله ساختمان سازی، خودرو سازی و غیره استفاده از انواع چسب‌ها بسیار معمول شده، به طوری که این مواد کارآمد و پر بازده تقریباً جایگزین مصالح سنتی شده‌اند؛ چرا که گستردگی و تنوع محصولات نام برده به حدی است که تمام نیاز مصرف کنندگان را در همه زمینه‌ها تامین می‌کند و کارایی فوق العاده‌ای که دارند، باعث شده شکی برای خرید و استفاده از آنها باقی نماند. چسب اپوکسی، چسب سنگ و چسب سیلیکون سه گروه از مهم‌ترین این مواد صنعتی کاربردی هستند که در ادامه مطلب به تفصیل آنها را بیان می‌کنیم.

• چسب اپوکسی 

یکی از قوی‌ترین و پر استفاد‌ه‌ترین مواد صنعتی چسب اپوکسی است که با توجه به روش ساخت، مواد اولیه و موارد مصرف انواع بسیار زیادی دارد؛ این ماده شیمیایی که بر پایه رزین اپوکسی می‌باشد دارای مزایای بی شماری همچون پایداری مکانیکی قابل توجه، دوام و ماندگاری بالا، قابلیت چسبندگی فوق العاده، تنوع و کاربرد گسترده، سختی بالا پس از خشک شدن و بسیاری موارد دیگر است.

جالب است بدانید که رزین در دو نوع طبیعی و مصنوعی یافت می‌شود که نوع اول از صمغ برخی درختان و نوع دوم از روش‌های آزمایشگاهی به دست می‌آید؛ روش ساخت آزمایشگاهی این چسب به نوع آن بستگی دارد، ولی به طور کلی محصول مدنظر از پلیمریزاسیون رزین با یک هاردنر به دست می‌آید و واکنشی حرارت زا است. در طی این واکنش پیوندهای کووالانسی محکمی بین اجزا برقرار می‌شود که استحکام و قدرت بالای چسب اپوکسی را در پی دارد.

• • مشخصات چسب اپوکسی

چسب اپوکسی معمولاً یک ماده دو جزیی است که با نسبت ۱ به ۱ استفاده می‌شود. این ماده قابلیت چسبندگی بالایی برای سطوح مختلف دارد و کاربرد آن بسیار راحت است؛ به طوری که همه افراد بدون داشتن تخصص و مهارت می‌توانند از آن استفاده کنند. برای این چسب سه فاکتور مقاومت کششی، خمشی و برشی در نظر گرفته می‌شود که به ترتیب دارای سه مقدار عددی معادل ۶۰- ۸۰، ۱۰۰- ۱۵۰ و ۳۰- ۵۰ مگا پاسکال است. این اعداد نشان دهنده پایداری چسب تحت شرایط مختلف کشیدن، خم کردن و بریدن است که به علت خاصیت الاستیکی، مقاومت خمشی بیشتری دارد.

از دیگر مشخصات ماده مذکور جرم حجمی معادل ۱۰۰۰ الی ۱۵۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب است که حاکی از وزن کم آن بوده و این مسئله روی کاربرد این چسب‌ها خیلی تاثیر دارد؛ چرا که استفاده از آن تغییر چندانی در وزن نهایی قطعه یا سطح مورد نظر ایجاد نمی‌کند و این فاکتور در حجم‌ مصرف زیاد به ویژه در ساختمان سازی و در مقابله با پدیده‌هایی همچون زمین لرزه اهمیت بسیاری دارد. نکته آخر اینکه میزان تغییر طولی چسب پس از بسته شدن در حدود ۲ الی ۵٪ می‌باشد که تقریباً قابل چشم پوشی است.

• • کاربرد چسب اپوکسی

همانطور که اشاره کردیم چسب اپوکسی انواع مختلفی دارد و از همین رو در صنایع بسیار زیادی قابل استفاده است؛ از جمله این موارد می‌توان به کاربرد آن در صنایع پتروشیمی و پالایشگاهی، جاده، پل و راه سازی، عمران و معماری، ساختمان سازی، صنعت هوا فضا و موشک، صنایع ساخت کشتی، لنج و خوردو، مخازن و کانال‌های آبیاری و بسیاری گزینه‌های دیگر اشاره کرد.

همچنین این محصول قابل تراش و سمباده کشی است که موجب شده تا از آن در مصارف ساختمانی و خانگی همچون سنگ زنی، اتصال بتن به مقاطع مختلف، درزگیری و پر کردن ترک‌ها، ترمیم و پوشش سطوح عمودی و افقی و همینطور برای اتصال شیشه، چوب، کاشی و سرامیک، فایبرگلاس، فلزات مختلف و غیره استفاده شود.

در همه این موارد سطح زیر کار نیاز به آماده سازی دارد و بایستی عاری از ذرات و مواد اضافی مانند گرد و غبار، چربی و هر نوع آلودگی باشد؛ از طرفی نگهداری و استفاده از این چسب نیازمند شرایطی مانند قرار گرفتن در محیط خشک و خنک و کار در یک محدوده فشار و بازه دمایی معین است. برای مثال می‌توان گفت که تا دمای ۱۰۰ درجه سانتیگراد این ماده دچار هیچ تغییر مکانیکی نمی‌شود و در دماهای بالاتر از این مقدار است که تغییر خواص شروع می‌شود.

• چسب سنگ 

چسب سنگ یکی دیگر از پر کاربردترین محصولاتی است که علاوه بر سنگ، برای مصالح و ابزارهای دیگر نیز به کار می‌رود. این ماده اغلب دو جزیی است و از مواد اولیه مختلفی ساخته می‌شود؛ مانند رزین اپوکسی، پلی استر و وینیل استر که هر یک ویژگی‌های خاصی دارند، ولی معمولاً نوع اول به خاطر مقاومت و استحکام بالا استفاده بیشتری دارد.

از نکات جالب در مورد این محصول خشک شدن سریع آن در دماهای مختلف است که کاربرد آن را بسیار راحت کرده است؛ همچنین این چسب پس از استفاده قابل تراش و ساب خوردن است و به این ترتیب می‌توان شکل‌های مختلفی روی آن اجرا کرد. ماده فوق در دو نوع خمیری و پودری موجود است که نوع اول روش استفاده راحت‌تری دارد، اما در تماس با رطوبت کمی از خود ضعف نشان می‌دهد. نوع دوم که پودر مانند است قوی و موثرتر بوده و پس از ترکیب با حلال که معمولاً آب است، قابل استفاده می‌شود. لازم به ذکر است که چسب سنگ پودری را می‌توان برای مکان‌های همیشه مرطوب به کار برد.

• • مشخصات چسب سنگ

بهترین دما برای عملکرد موثر چسب سنگ نهایتاً ۳۸ درجه سانتیگراد است و ازاین‌رو باید آن را در مکان خشک و خنک قرار داد؛ همچنین تغییر حجم حاصل از خشک شدن این چسب بسیار کم بوده و به راحتی می‌توان از آن برای مصارف حساس صنعتی و خانگی استفاده کرد. وزن مخصوص این ماده کم است و تقریباً در حدود ۱۰۰۰ تا ۱۵۵۰ کیلوگرم بر متر مکعب می‌باشد که به همین دلیل استفاده از آن از نظر ایمنی و حفاظت قابل توجیه است.

چسب سنگ دارای هر دو حالت فیزیکی جامد (پودر) و مایع (خمیر) است و این ویژگی باعث می‌شود که دست مصرف کننده در انتخاب باز باشد؛ قدرت چسبندگی عالی حتی در محیط‌های مرطوب، پخت سریع، قابلیت استفاده برای بخش‌های مختلف ساختمان، عدم بروز تغییر رنگ در سنگ و سایر مصالح مورد استفاده، انعطاف پذیری بالا و مقاومت در برابر تغییر دما و فشار از دیگر مشخصات این محصول است.

به طور کلی همه چسب‌ها خاصیت اشتعال پذیری دارند و بایستی آنها را در ظرف‌های در بسته و محکم و به دور از مواد اشتعال زا نگهداری کرد؛ از طرفی قرار گیری در معرض نور خورشید علاوه بر احتمال ایجاد خطر، روی خواص آنها اثر می‌گذارد. بنابراین بهتر است این مواد در معرض تابش مستقیم نور آفتاب قرار نگیرند و درب آنها پس از مصرف کاملاً بسته شود.

• • کاربرد چسب سنگ

چسب سنگ را می‌توان برای اتصال و حتی تعمیر سنگ‌های مختلف مصنوعی و طبیعی مانند مرمر، تراورتن و غیره، آهن و پلاستیک، مصالح ساختمانی همچون کاشی و سرامیک، چوب و حتی پارچه و چرم استفاده کرد؛ در هنگام کار با این مواد دو جزیی نسبت اختلاط اجزا با یکدیگر اهمیت بسیاری دارد و پس از ایجاد یک ترکیب مساوی از آن بایستی تا زمانی که کاملاً یکدست شوند آنها را مخلوط کرده و بعد کار را شروع کرد.

از سوی دیگر در رابطه با سطحی که قرار است چسب روی آن قرار گیرد مانند بتن، سیمان، شیشه، کاشی و غیره انجام عملیاتی همچون پاکسازی سطوح از گرد و خاک، مواد روغنی و آلودگی ضروری است؛ همچنین بهتر است سطوح صاف و صیقلی را چکش کاری کرد تا نتیجه مطلوبی حاصل شود.

در نظر گرفته شود که کار با این مواد ممکن است خطراتی مانند تحریک مجاری تنفسی، ایجاد حساسیت و آلرژی روی پوست در صورت تماس با آن و همچنین بروز حالت تهوع و استفراغ به هنگام بلع اتفاقی به همراه داشته باشد و به همین دلیل نیاز به تدابیر مختلفی دارد که برای جلوگیری از این اتفاقات داشتن تهویه مناسب در محل کار، پوشیدن دستکش و استفاده از ماسک بسیار موثر است.

• چسب سیلیکون

چسب سیلیکون یکی از کارآمدترین محصولات صنعتی تا به حال به شمار می‌آید که کارایی بسیار بالایی دارد و در انواع گوناگونی موجود است؛ این ماده پلیمری دارای قدرت چسبندگی فوق العاده‌ای است که برای سطوح مختلف قابل استفاده بوده و کاربردهای زیادی دارد‌. پلیمر سیلیکون متیل و فنیل ماده بنیادی این محصولات است و همین مسئله باعث تنوع در عملکرد آنها شده است.

ترکیب شیمیایی مذکور برای چسباندن فلزات، سطوح چوبی، شیشه‌ای و پلاستیکی به کار می‌رود و برای همه فصل‌ها و مکان‌های مختلف کاربرد دارد؛ چرا که در برابر عوامل محیطی مانند باد و باران‌های اسیدی، ترکیبات شیمیایی و شوینده‌های بهداشتی دوام و پایداری بالایی از خود نشان می‌دهد. 

یک دسته بندی مهم این چسب‌ها تقسیم آنها به دو نوع تک جزیی و دو جزیی است که در قالب بسته بندی‌های پیستونی و در حجم‌های مختلف عرضه می‌شوند؛ از طرفی می‌توان آنها را بر اساس نوع پلیمر سیلیکونی به کار رفته در دو گروه خنثی و اسیدی قرار داد که هر یک خواص ویژه‌ای دارند.

• • مشخصات چسب سیلیکون

چسب سیلیکون معمولاً ظاهر شفاف و بی رنگی دارند و از انعطاف پذیری بالایی برخوردار هستند؛ البته این محصول در رنگ‌های قرمز، مشکی، سفید، قهوه‌ای و نقره‌ای نیز موجود است. کارایی و قدرت چسبندگی این ماده بسیار زیاد است و خاصیت الاستیکی آن موجب افزایش اثر بخشی و بهبود عملکرد آن می‌شود. 

نکته‌ای که بایستی به آن توجه شود این است که چسب سیلیکونی تحت فشار بهتر عمل می‌کند و پس از خشک شدن آن که معمولاً سریع اتفاق می‌افتد بهتر است تا دو الی سه ساعت با یه وسیله سنگین به آن فشار وارد شود تا خوب جا بگیرد؛ از دیگر ویژگی‌های این محصول مقاومت در برابر نور خورشید و اشعه ماوراء بنفش، قابلیت استفاده برای هر دو سطوح صاف و متخلخل، ضد آب و رطوبت، نحوه مصرف راحت، زمان گیرش و خشک شدن کم و اثرات آنتی باکتریالی می‌باشد.

• • کاربرد چسب سیلیکون

چسب سیلیکون معمولاً جهت اموری همچون بستن درز و شکاف‌ها در بخش‌های مختلف ساختمان مانند کناره‌های سینک، پنجره و شیشه، عایق بندی در برابر آب و حتی گرما و سرما، چسباندن قطعات به سطوح مختلف و بسیاری موارد دیگر به کار می‌رود؛ جالب است بدانید که این محصول در نما سازی ساختمان و دکوراسیون خارجی نیز قابل استفاده است که این کاربرد آن نیاز به تخصص و تجربه کافی دارد.

با توجه به اینکه چسب مدنظر در محدوده ۵+ تا ۴۰+ درجه سانتیگراد لایه بسته و سفت می‌شود، بهتر است که از آن برای شرایط و کارهایی که در این محدوده دمایی قرار دارند، استفاده شود. 

• سوالات متداول 
• چگونه می‌توان چسب اپوکسی را از سطوح مختلف تمیز کرد؟

از آنجا که این ماده پس از خشک شدن سخت و صلب می‌شود در نتیجه پاک کردن آن کار راحتی نیست؛ اما برای این مسئله راه‌حل‌های مختلفی وجود دارد. به طوری که چسب خشک شده را می‌توان با انواع پاک کننده، سرکه، تینر یا الکل ابتدا غیر مقاوم و سپس برطرف کرد.

• از میان دسته بندی‌های چسب سیلیکون نوع خنثی بهتر است یا اسیدی؟ 

هر یک از این چسب‌ها خواص و اثرات متفاوتی دارند و نمی‌توان گفت که کدام بهتر هستند؛ اما به طور کلی می‌توان گفت که نوع خنثی دیرتر خشک می‌شود و نوع اسیدی که دو جزیی است به علت واکنش‌های شیمیایی میان دو جزء سریع‌تر سفت و سخت می‌شود. از طرفی استحکام چسب اسیدی بالاتر است که این مسائل باعث کاربرد بیشتر آن می‌شود.

• آیا از چسب سنگ، اپوکسی و سیلیکون می‌توان برای سطوحی که به طور دائم با آب در ارتباط هستند استفاده کرد؟ 

بله، یکی از بهترین گزینه‌ها در این شرایط چسب‌های فوق هستند که حتی در تماس با آب نیز خشک می‌شوند؛ علاوه بر این می‌توان این مواد را روی مقاطع و سطوح خشک همچون چوب و پلاستیک به کار برد.

• سخن پایانی 

چسب‌ها یکی از پر کاربردترین موادی هستند که در شاخه‌های مختلف صنعت به کار می‌روند. عموماً این محصولات دارای ویژگی‌های بی نظیری همچون استحکام بالا در مقابل دما و فشار، قابلیت استفاده برای درزها و شکاف‌ها، انعطاف پذیری قابل قبول، کاربرد راحت و گسترده و ماندگاری عالی هستند. نکته مهم در زمان کار با این چسب‌ها رعایت نکات ایمنی و دقت و توجه کافی است تا بهترین عملکرد را داشته باشد.