بام های سبز چگونه است.

ساخت ویلا

امروزه شهرهای بزرگ و کوچک از دو نماد جغرافیایی و نماد مصنوعی یعنی معماری بهره‌مند هستند. بشر امروزه در پی فعالیت های روزانه و در تکاپو برای گذران زندگی روزمره و معاش خود  و در جهت احداث مسکن چه به عنوان سرپناه و چه به منظور سرمایه گذاری مسمترا این دو نماد را تغییر شکل می دهد و محیط زیست شهری را دگرگون می سازد. در این فرایند، فضاهای سبز،  باغ ها و جنگل ها تبدیل به آسمان خراش ها و شهرک های مسکونی می شوند. آهن و آجر ، سیمان و سنگ جایگزین سیمای ساختمانی شهرها شده که روزگارانی علاوه بر تامین محل سکونت انسان چشم اندازی سبز و زیبا در اختیار وی قرار میداد. شهر نشینان امروزی گاهی که به درون خود می نگرند با احساس خلائی عمیق از دستیابی به طبیعت خود را به دور از آسایش و آرامش راستین می یابند.

در مقابله با این مشکل، بشر از گذشته های دور به ایجاد  بام های سبز یا باغ بام ها به عنوان راه حلی مناسب برای آشتی دوباره با طبیعت و تغییر چشم انداز شهری روی آورده است. در واقع بام سبز استفاده از فضاهای بلا استفاده و بی روح ساختمانهای شهری در جهت ایجاد لکه های سبز میباشد. این امر علاوه بر جنبه زیبائی شناختی شهر موجب تلطیف هوا (در مقیاس میکرو کلیما) و کاهش گازهای گلخانه ای و نهایتا بهبود محیط زیست ساکنان شهر میگردد.

واژگان کلیدی: بام سبز، معماری سبز، باغ بام، سیمای شهری

طراحی ویلا مدرن

توسعه شهری باعث از بین رفتن محیط های طبیعی و زمین های زراعی شده است. در ساختمانهای شهری بام های مسطح با هزینه زیاد بمنظور حفاظت ساختمان در برابر باران و برف و نگهداری لوازم مکانیکی طراحی شده‌اند. بامهای تخت معمولا فاقد ملاحظات زیبایی شناسانه معماری بوده و بنابراین نمی توانند در اغنای ارزش زیبایی و معماری ساختمان ایفاگر نقشی داشته باشند . بجز آن، سطوح زمخت و خشنی به چهره شهر، یا محدوده ساختمان می بخشند و نیازمند سیستم دفع آب باران نیز هستند.[۱]

از سوی دیگر ایجاد و توسعه ی فضای سبز نقش مهمی در زندگی تمام موجودات از جمله انسان دارد و در واقع جایگزینی برای محیط طبیعی از بین رفته در هنگام ساخت و ساز است. بسیاری از فناوری ها و فعالیت های جدید به منظور کاهش تاثیر انسان بر روی زمین به وجود آمده اند ، از جمله : منابع انرژی جایگزین ، استفاده ی موثر از منابع طبیعی ، کشاورزی بدون استفاده از مواد صنعتی و سبز پوش کردن پشت بام ها. بام های سبز بخشی از تلاشها برای پایدار ساختن شهرها و یکی از راه حل های مدرن برای مشکلات شهری می باشد[۲] .

در روزگاری که زندگی ماشینی در جوامع شهری ، هر روزش تکرار مکررات شده است و چشم انداز انسان در محیط زیست ، ساختمان و ماشین است ؛ هر چیز که بتواند زندگی انسان را از این دایره بسته تکرارها بیرون بیاورد ، سزاوار توجه است . انسان آپارتمان نشین امروزی ، سعی دارد تا اندکی  روح و حس طبیعی را به بلوک های مسکونی زمخت و غم زده برگرداند . او سعی می کند تا طبیعت زنده و سرسبز را به نحوی با مظاهر تکنولوژِی مدرن پیوند دهد و مناظر زیبا و بدیع خلق نماید . ولی چون زمین برای ایجاد فضای سبز در شهرها کمیاب و بسیار گران است ، لذا باید برای این کار از سطوح بلا استفاده مانند بام خانه ها استفاده کرد .

بام سبز از جمله فناوری های زیست محیطی است که تحت فرایندهای طبیعی شکل می گیرد و در سال های اخیر در بسیاری از کشورهای جهان جهت موارد مختلف از جمله جهت خدمت به افراد معلول مورد توجه قرار گرفته است و واحدهای مسکونی، ساختمان های اداری، آموزشی، درمانی، زیارتی، فضاهای تفریحی و ورزشی، مساجد را در نواحی شهری پوشش می دهد. بام سبز شامل مجموعه ای است به هم پیوسته از پوشش گیاهی با رشد متناسب، یک لایه زهکشی مطلوب جهت تخلیه آب و یک عایق ضد آب (نفوذ ناپذیر) که سقف را پوشش می دهد.

۲-تعریف بام سبز
یک بام سبز، بامی است که مقدار یا تمامی آن با پوشش گیاهی و خاک، یا با محیط کشت روینده، پوشانده می شود. لفظ بام سبز همچنین می تواند برای بامهایی که مفاهیم “معماری سبز” را مد نظر قرار می دهند، نظیر پانلهای خورشیدی و یا صفحات فتوولتائیک، بکار رود[۳] .

نقش عمده بام سبز در مدیریت آب های ناشی از بارندگی، بازیافت آب، کاهش اثرات گازهای گلخانه ای، تنوع زیست محیطی درموجودات زنده شهری (گیاهان و جانوران)، محافظت از پوسته زمین، جلوگیری از تابش اشعه فرابنفش به ساختمان ، بهبود و تلطیف هوا، کاهش دما، معتدل نمودن هوای گرم، جلویگری از آتش سوزی ساختمان ها، کاهش نفوذ تایش الکترومغناطیس ، بهبود کیفیت اقلیمی و ایجاد تهویه مطبوع در شهر، ایجا چشم اندازهای زیبای شهری، مطبوعیت و مطلوبیت فضاهای شهری، پاکیزگی و کاهش آلودگی هوا، ذخیره انرژی ، کاهش آلودگی صوتی کاهش هزینه های مربوط به نگهداری و تعویض سقف ساختمان ، ایجاد محیطی آرام در نواحی پر ازدحام شهری و افزایش فضاهای جدیدی برای فعالیتهای تفریحی، برگزاری مراسم، جشن و بالا بردن امنیت غذایی شهر (کشاورزی) و همچنین به عنوان آزمایشگاهی جهت انواع پرروژه های تحقیقاتی و آموزشی[۴] .

۳-تاریخچه کاربرد بامهای سبز

ایده ایجاد باغچه­ روی سقف و کشت بر روی آن در زمان­های قدیم توسط ایرانی­ها در ۲۵۰۰ سال پیش و بر روی بام زیگورات­ها به کار گرفته شده است و ششصد سال قبل از میلاد مسیح توسط مردم بابل در باغ­های معلق بابل ساخته شده بود. باغ های معلق بابل (عراق) باغهایی بودند که در هوا معلق نبوده بلکه در واقع روی بام ها و مهتابی های چند ساختمان قرار داشتند. این باغ در سال ۶۰۰ قبل از میلاد به دستور نبوکد نزر (بخت النصر) برای همسرش که شاهزاده خانمی از ماد و دلتنگ کوهها و سبزی و خرمی زادگاهش بود، ساخته شد. وی دستور داد کوهی بسیار بزرگ با ابعاد عجیب بسازند. این کوه در واقع ساختمانی چهارگوش با ارتفاع ۱۲۰ متر بود که ۵ بام داشت و هریک بر ستون هایی بنا شده بود که در آنها انبوهی از چمن، گل و درخت میوه کاشته شده و توسط تلمبه های آبی، آبیاری می شدند.در قرون وسطی و رنسانس نیز در فرانسه و ایتالیا گونه­ هایی از باغ بام بوجود آمد که اکثراً توسط دولت و در ساختمانهای عمومی شکل می­ گرفت در سال ۱۶۰۰ میلادی یک آلمانی تراس خانه خود را تبدیل به باغچه نمود و تا سال ۱۸۷۵ تبدیل تراس و بام به باغ در آلمان و روسیه توسعه یافت. لوکوربوزیه و رایت پیشگامان طبیعت­گرا و ایجاد کننده بام­های سبز در قرن بیستم بودند .  توسعه فضاهای سبز بر بام­ها در پنجاه سال اخیر رشد بیشتری داشته و در پانزده سال اخیر در اروپا و آمریکا سرعت بیشتری به خود گرفته است و نمونه­ های موفق بسیاری تا کنون ساخته شده است.

به هر تقدیر و جدا از اینکه فلسفه چنین طرحی از کجا ناشی شده، سیستم بام سبز زمانی بوجود آمد که طرح یک فضای سبز برروی سازه بام اجرا گردید. بام سبز در واقع بامی است که بر روی سطح آن گیاهان رشد می‌کنند. تنوع گیاهی چنین ساختاری می‌تواند از بام پوشیده از چمن مصنوعی تا باغ بامی باشد که با گیاهان مورد استفاده در طراحی منظر پوشیده شده است. سبزپوش کردن بام نیازمند گیاهانی است که بدقت انتخاب شده‌اند تا در برابر محیط خشن و بی‌روح محیط پشت‌بام در شرایط کم/بی آبی، عوامل اقلیمی، یخ‌زدگی، نسیم دریا و خشکی و غیره مقاومت کنند. نوع گیاهان انتخابی بسته به نوع آب و هوا و شرایط اقلیمی مختلف، متفاوت است. بام سبز یا باغ پشت بام، اوج تلفیق اجرا با محیط است. دتایل های اجرایی چنین بامی تفاوت چندانی با بام های معمول نداشته و شامل عایق رطوبتی/حرارتی، پوشش ضد آب، ماسه و درزپوش می باشند و در کنارآن شامل مصالح و عناصری هستند که بتوانند عمل نگهداری/زهکشی رطوبت و اسباب نگهداری گیاهان (مطابق استاندارد) را در ساختمان سازی فراهم آورند.
به دلایل متعدد، نماهای سبز از محدودیتهای ساختاری کمتری نسبت به بامهای سبز برخوردار بوده و در مقابل، تنوع گیاهی کمتری دارند. استفاده از پوشش سبز در بام/نمای ساختمان در اکثر کشورهای اروپایی و ایالات آمریکا رشد چشمگیری داشته که دلایل عمده آن علاوه از مبحث زیبایی شناسی معمارانه، پاسخگویی به عواملی همچون عایق سازی (حرارتی، رطوبتی و صوتی) طبیعی ساختمان، استفاده از فضای مرده بام در جهت خلق فضای دلپذیر و خلق سطوح چشم نواز در نما، تلفیق ساختار مصنوع با طبیعت، کمک به کاهش آلودگی‌های جوی و افزایش نسبت اکسیژن هوا و غیره می باشد. از طرفی طراحی ساختمان با بام سبز منجر به افزایش پایداری و مدیریت صحیح بارانهای سیل آسا و آب باران می گردد.
اکثر کشورهای توسعه یافته در این راستا در این راه قدم نهاده اند که در این میان تلاش های برخی از آنها ملموس تر است. بعنوان مثال، مهمترین هدف از توسعه پایدار در آمریکا در جهت هرچه کمرنگ نمودن وابستگی به فرآورده های نفتی و یا بعبارت بهتر قطع هرگونه وابستگی به ثروت نفت خاورمیانه دور می زند و در این راستا تمام توان خود را در هر موقعیت اجتماعی- سیاسی در پیشبرد این هدف و تشویق مردم بکار بسته است. به نظر شهرداران در سیستم بام سبز پتانسیل های کاربردی زیادی نهفته و بکارگیری این سیستم در شهرها، از میزان هزینه مصرفی انرژی کاسته و به کارایی مفید محیط می افزاید. همچنین بامهای سبز به مساحت قابل ساخت یک پروژه در سایت افزوده و مکان های جدیدی برای اجتماع درون- محیط شهری و گردش در فضای بیرون از خانه را فراهم می آورند. تشویق و حمایت های بی دریغ شهرداران در این باب منجر شده است که صاحبان ساختمان کم کم به ارزش افزوده آن و مزایای بکارگیری از چنین طراحی، گیاهکاری و تخصیص و ساخت باغ بام ها بکمک متخصصین امر و معماران پی برند.
در این میان ضوابط مختلفی برای این سیستم در حال بررسی بوده و ساخت انواع باغ بام ها نیازمند تصمیمات برنامه ریزی شده است که برای حصول نتیجه مدنظر، نیازمند داشتن آگاهی و اطلاع از نحوه استفاده از آن است. بام های سبز قابلیت نگهداری و کنترل وزن خاک، باران و برف، مسیر تعبیه شده پیاده و دیگر موارد را فراتر از سیستم مهندسی بام دارد. معمولا کارخانه های سازنده دو مشخصه را برای باغ بام ها در نظر می گیرند که عبارتند از بام های متراکم و فشرده، و بام های گسترده و وسیع. بکارگیری هریک از این مشخصه ها به تعریف نوع استفاده از باغ بام، تنوع گیاهی مدنظر و میزان هزینه مدنظر برای ساخت و نگهداری آن بستگی دارد.[۵]

بامهای سبز مدرن که از سیستم لایه های پیش ساخته تشکیل می شوند، بالنسبه پدیده ای نو می باشند. این نوع بامها در دهه ۱۹۶۰ در آلمان توسعه و به بسیاری از کشورهای اروپا گسترش یافتند. بر اساس برآوردهای موجود، امروزه حدود ۱۰ درصد از کل بامهای آلمان، بام سبز می باشند. ایالات متحده نیز بامهای سبز قابل توجهی دارد، اما تعداد آنها به اندازه اروپا نیست.[۶]

مسکن یکی از مهمترین ساخته های بشر و برطرف کننده نیاز او به پناهگاه می باشد.اگر بتوان در شهرها علاوه بر رفع این نیاز ،به نیازهای دیگر او که نور خورشید – هوای پاکیزه و سلامت جسم و روان هستند ،توجه داشت،می توان بسیاری از مشکلات ناشی از زندگی شهری و دور بودن از طبیعت را از زندگی شهری زدود. گیاهان نقشی اساسی در تصفیه هوا و حفظ منابع و جلوگیری از سیلاب دارند .علاوه بر این آنها نقش انکار ناپذیری در آرامش بخشی به انسان و ارضای حس زیبایی شناسانه ایفا می کنند .آوردن گیاهان به بام یعنی ایجاد محیطی سبز، زیبا و نیمه عمومی (مشاع) برای  ساکنین آن ساختمان .به این ترتیب کیفیت زندگی (یعنی احساس رضایت از محیط) بالا می رود.
تکنولوژی، راحتی و آسایش را با زندگی ماشینی به همراه آورده است . سوال اینجاست که چگونه میتوان نیازهای اصلی انسان، مثل پیوند با طبیعت را با استفاده از تکنولوژی برآورده کرد؟بامهای سبز یا (بامهای زندگی) راهی است که تکنولوژی به ما پیشنهاد می کند . یک بام سبز از گیاهان ،گلها و مسیرهای گردشی ایجاد شده است و به انسان امکان گردش، تماشا و نظاره باغ و پرورش گیاهان دلخواهتان را می دهد.

این باغ از ۳ قسمت تشکیل شده است:
1- سقف ساختمان یا آن چیزی که هم اکنون بر بام همه ساختمانها وجود دارد و بر روی آن عایق ساختمان مثل ایزوگام یا هر عایق دیگر کشیده شده و احیانا روی آن موزاییک نیز شده است.
2- باغ بام‌ها که یک لایه محافظت کننده هستند و سقف و عایق رطوبتی را از لایه خاک و گیاهان جدا می‌کنند.
3- خاک و کود و سیستم آبیاری باغ که هر کدام با دقت در محل خود قرار می‌گیرد .[۷] موادی که در ساخت “باغ بام” استفاده می‌شود، دارای عمر بسیار طولانی هستند که این خصوصیت آنها، باعث می‌شود نیازی به تعویض دوره‌ای نداشته باشند. آنها بین ۳۰ تا ۵۰ سال ماندگاری دارند.
“باغ بام”ها علاوه بر نقش تصفیه‌کنندگی هوا، از پوسیده شدن و فساد عایق رطوبتی بام و نیاز به تعویض دوره‌ای آن نیز جلوگیری می‌کنند و در حقیقت بهترین پوشش محافظ برای آن به شمار می‌روند. از سویی دیگر در هنگام بارش باران‌های سیل‌آسا و ناگهانی، لایه سبز روی بام، آب باران را جذب کرده و با کم کردن سرعت آب جاری شده، خطر وقوع سیلاب را کاهش می‌‌دهد. با ترفندها و شیوه‌های جدید آبیاری، مصرف آب باغ نیز به حداقل خواهد رسید و رطوبت موجود در خاک، با تدابیری حفظ خواهد شد و از تبخیر سریع آن ممانعت به عمل می‌آید.[۸]

۴-ساخت بام های سبز

سیستم هایی که برای ساخت بام سبز طراحی شده اند سبک وزن ، نیازمند رسیدگی کمتر ، بادوام و جالب هستند . ابتدا لایه عایق رطوبتی بر روی پشت بام نصب می شود ؛ سپس زه کشی مناسب انجام شده تا آب اضافی از پشت بام سرازیر شود . یک محیط رشد کاملا مناسب برای موفقیت بام سبز ضروری است . این محیط بر خلاف خاک زراعی طبیعی که معمولا در منظره سازی شیب دار به کار می رود ، کاملا متناسب با محیط طراحی شده و به هنگام خیس شدن خیلی سنگین نمی شود . در نهایت گیاهان کاشته می شوند . پوشش های گیاهی مقابل در برابر سرما و گرما مورد استفاده قرار می گیرند تا انبوهی از گیاهانی را تولید کنند که شبیه اکوسیستم های طبیعی محلی و چمنزارهای ساحلی به نظر رسند . گیاهانی که برای این منظور استفاده می شوند معمولا شامل گیاهان چند ساله علفی ، گلها ، علف های وحشی و خزه می باشند.[۹]

با پیشرفت سریع تکنولوژی و بوجود آمدن مواد جدید میتوان بر روی بام هر خانه ، آپارتمان ، ویلا ، اداره، مدرسه، بیمارستان و هر ساختمان دیگری یک باغ زیبا با گیاهان کوچک وبزرگ ایجاد کرد.
به این ترتیب می توان ازفضای بلا استفاده روی بام که همیشه در معرض تابش آفتاب است ، با هزینه ای اندک برای ایجاد باغ استفاده کرد .این باغ ها در ساعات مختلف شبانه روز میتوانند مورد استفاده ساکنین قرار بگیرند.با توجه به اینکه ایجاد و احداث فضای سبز در شهرها به علت کمبود زمین و قیمت بالای آن ،بسیارهزینه بر و گران است و اکثر زمینها توسط ساختمانها و خیابان ها اشغال شده است،با تبدیل بام ساختمان به باغ، می توان طبیعت تسخیر شده توسط شهر را،به آن بازگرداند.در حدود ۳۰ سال است که در کشورهای پیشرفته برای جلوگیری  از اثرات مخرب آلودگی هوا،بطور بسیار جدی به مسئله ایجاد بامهای زندگی(بام های سبز)،توجه میشود.در ۱۵ سال اخیر به علت کشف مواد ترکیبی جدید و ساده شدن مراحل ساخت باغ بر روی بام ،این کار به یک صنعت پر رونق بدل شده است . جالب است بدانید هر متر مربع فضای سبز، در سال حدود نیم کیلوگرم از آلودگی های معلق در هوا را گرفته و تصفیه می نماید .

۵-انواع ‌‌‌‌بامهای سبز :
باغهای سبز یا باغ بام ها را بر اساس سیستم اجرایی، بسته به عمق متوسط کشت و میزان تاسیسات مورد نیاز طبقه بندی شونده به سه دسته اصلی تقسیم می کنند:
1- سیستم گسترده Extensive
2-سیستم متمرکز Intensive
3-سیستم مدولار یا جعبه گیاه  Planter Box

سیستم گسترده                             سیستم مدولار یا جعبه گیاه                      سیستم متمرکز

سیستم گسترده Extensive :
– این سیستم به نام مقطع کم ارتفاع یا اجرا با ضخامت کم نیز شناخته می شود.
– این نوع بام سبز فقط شامل یک یا دو نوع گیاه و محیط کاشت کم عمق می باشد.
– معمولا این سیستم برای زمانیکه حداقل بار وزن مدنظر باشد به کار گرفته می شود.
– به طور اخص، فقط پرسنل نگهداری و تعمیر به این نوع بام دسترسی دارند.

– این نوع بام مثل چمنهای نروژی، بر روی بامهای مسطح و شیبدار احداث می شود.
– در این سیستم معمولا گیاهان به عمق ۴۰ تا ۱۰۰ میلی متر استفاده می شوند.
– حدود بار نهایی بام تقریباً بین ۵۰ تا ۱۰۰ کیلوگرم بر متر مربع در حالت اشباء می باشد.
– برای سیستم گسترده واژه Geen Roof یا بام سبز استفاده می شود.
– در مورد بام های شیب دار در اغلب مکان ها ۱۰ تا ۲۰ % شیب توصیه می شود. در شیب حداکثر ۳۰% نیاز به استفاده از زهوار و ابزارهای ضد فرسایش وجود دارد.

-محیط کشت سطحی و کم عمقی دارد و معمولاً قسمتی از یک سیستم بامی و قسمتی از ساختار ساختمان سبز می باشد.

– یک بام سبز گسترده به طور کلی در دسترس و مورد استفاده کارکردی نیست.

– بام شرکتMountain Equipment  نمونه ای از یک بام سبز گسترده می باشد که در سال ۱۹۹۸ ساخته شده است.
سیستم گسترده: Extensive
جزئیات اجرایی سیستم گسترده

سیستم متمرکز Intensive :
– این سیستم به نام مقطع عمیق یا باغ بام نیز شناخته می شود.

– بامهای سنتی سبز که نیازمند عمق متعارفی از خاک برای رشد گیاهان حجیم و چمن معمولی می باشند، به عنوان بام های سبز متمرکز مطرحند.

– این نوع از بام سبز شامل انواع مختلفی از گیاهان می باشد و مشابه یک پارک طراحی می شود.
– برخی از بامهای سبز دارای درختان بزرگ و آبنماهایی می باشند که این موضوع خود احتیاج به تقویت اساسی سازه دارد.
– این سیستم اغلب نیازهای سازه ای جدیدی را برای بام الزامی می کند، به ویژه برای بام هایی که دسترسی عمومی نیز داشته باشد.
– برای سیستم متمرکز واژه Roof Garden یا باغ بام استفاده می شود.

– این نوع بامها نیازمند آبیاری، کوددهی و سایر مراقبتها می باشند.

جزئیات اجرایی سیستم متمرکز

سیستم مدولار یا جعبه گیاه  Planter Box
– در این سیستم گیاه و محیط کاشت آن در جعبه های مخصوصی که تمام یا بیشتر بام سبز را می پوشاند، نگهداری می شود.
– در سیستم غیر مدولار محیط کاشت یک لایه پیوسته بر روی بام سبز می باشد.

سیستم مدولار یا جعبه گیاه

جزئیات اجرایی سیستم مدولار یا جعبه گیاه    Planter Box

مقایسه مزایا و معایب سیستم متمرکز و سیستم گسترده:

طبقه بندی دیگر در خصوص بامهای مسطح و شیبدار است. بامهای سبز شیبدار، مشخصه برجسته بسیاری از ساختمانهای اسکاندیناویایی هستند که نیازمند طراحی ساده تری در قیاس با بامهای تخت می باشند. چرا که شیب بام کاهش خطر نفوذ آب از طریق سازه بام را با استفاده از لایه های آب بندی و زه کشی کمتری نسبت به بام تخت موجب می گردد       .[۱۰]

۶-اجزاء باغ ‌‌‌‌بام :
دسته بندی اجزای اجرایی باغ بام ها بسیار متنوع و وسیع است. این موضوع به این دلیل است که هر موسسه یا شرکت بازرگانی با توجه به رویکرد خودش با این مسئله یک سری پیشنهاد ارائه می کند. (رقابت در بازار، مهمترین دلیل پیچیده شدن این جزئیات است.)

دسته بندی کلی اجزاء باغ بام:
فارغ از همه دسته بندی های تجاری اجزاء باغ بام را به ۵ دسته کلی می توان تقسیم بندی کرد:
1-لایه پوشش گیاهی Plant layer
2-محیط کشت Growing medium
3-لایه زهکش Drainage layer
4-لایه محافظت Protection layer
5-ساختار سقف Roof construction

۱- لایه پوشش گیاهی :
تقریباً هر گیاهی می تواند روی بام گذاشته شود. اما این با محدودیتهایی از قبیل آب و هوا، طراحی سازه ای و هزینه نگهداری و تصورات طراح بام سبز مواجه می باشد. از آنجایی که بامهای سبز تا حد امکان سبک طراحی می شوند، اغلب شامل پوششی هستند که می تواند در عمق کمی از خاک و با مراقبت و نگهداری کم یا بدون نگهداری رشد کنند.
۲- محیط کشت:
محیط کشت همان فضایی است که گیاهان در آن شروع به رشد و نمو می کنند.محیط کشت به واسطه الزامات خاصی سازه ای باید وزن کمی داشته باشد به همین دلیل نسبت به خاک معولی تفاوتهایی دارد.
باید از محیط کشتی استفاده کرد که حتی الامکان سبک بوده و وزنش حدود ۹۰۰ کیلوگرم در هر متر مکعب در حالت مرطوب باشد.یک مخلوط معمولی مناسب مرکب از ۳/۱ ماسه، ۳/۱ سنگ های متخلخل و ۳/۱ گیاخاک مصنوعی( ترکیبی از چوب پوسیده و کود نباتی) است.
۳- لایه زهکش :
لایه زهکش بین محیط کاشت و لایه محافظت قرار می گیرد تا آب بتواند از هر جای بام سبز به سیستم زهکش ساختمان جریان یابد.

بامها معمولامقدار زیادی آب باران را در خود نگه می دارند که موجب کاهش فشار تحمیلی بر سیستم زهکشی می شود. با این حال همیشه مقداری آب اضافی وجود دارد که باید به روش های زیر تخلیه شود:
1- به وسیله خود بام
2- ناودانی های مربوط به شیروانی ها
3- آبراه و کانال آب.
به منظور رعایت احتیاط باید دوخروجی تعبیه کرد و یا یک خروجی و محلی برای سرریز( خروجی ها باید خالی از هر گونه گیاهی باشند و این امر بوسیله تعبیه محفظه ای برای بازرسی بالای آنها چک می شود.) در تراس ها می توان از یک توری تراس استفاده نمود.

انتخاب لایه زهکش مناسب، بر اساس بیشینه جریان آبی که از اطلاعات بارش تعیین می شود، انجام می گردد و از آنجایی که لایه زهکش محیط کاشت و گیاه را پشتیبانی می کند، مقاومت فشاری آن باید مناسب باشد.
برخی از سیستم ها به سادگی لایه ای قطور از خاک انبساط یافته را به کار می برند، اما هم اکنون اکثر شرکتهای بام سبز از یک حصیر زهکش پلاستیکی موجدار با الگوی سازه ای مشابه کارتن تخم مرغ یا Landscape Pavers استفاده می کنند. حداقل ضخامت لایه زهکش ۲۰ میلی متر می باشد، اما حصیری ضخیم تر می تواند یک عایق اضافی را تامین کند. لایه زهکش خود می تواند مجموعه پیچیده ای از لایه های دیگر باشد.
۱-۳ لایه صافی Filter Layer:
در بین محیط کشت و لایه زهکش فیلتری قرار دارد که رطوبت را از محیط ریشه ها دور می کند و مانع از گندیدگی ریشه ها می شود. این فیلتر می تواند شامل یک بافت پارچه ای باشد. در سیستم های مدرن معمولا از یک یا دو لایه “geo-textile” غیر بافته شده استفاده می شود. این فیلتر حتی می تواند لایه ای از شن و ماسه باشد و در این حالت ممکن است با لایه زهکش ترکیب شود.

۲-۳ لایه مانع ریشه ها Root barrier:
لایه ای است که به خوبی از نفوذ ریشه ها و آسیب زدن آنها به عایق کاری و غشاء سقف جلوگیری می کند. لایه مانع ریشه ها معمولا بیشتر در سیستم متمرکز استفاده می شود و در زیر زهکش و بلافاصله در بالای لایه waterproof یا آب بند نهایی یا عایق کاری حرارتی قرار می گیرد.
این لایه معمولا از یک پوسته پلی اتیلن تشکیل شده است.
این لایه بیشتر در پروژه های عمومی مثل میدان ها که ترافیک عبوری و بار سقف زیاد است و جاهایی که گیاهانی با ریشه های عمیق و ریشه های تهاجمی کاشته شده استفاده می شود.

۳-۳ صفحه زهکش: Drain board       
یک شیت سه لایه است که لایه بالایی عمل فیلتر را انجام می دهد و آب اضافی را از قسمت ریشه ها دور می کند این لایه همچنین به عنوان لایه محافظ ریشه ها عمل می کند.  لایه وسطی که به شکل کاسه های مخروطی شکل است آب اضافی را از ریشه ها دریافت کرده و در خود نگه می دارد. این لایه به کاهش سرعت Run-off آب باران کمک می کند و از طرفی باعث گردش هوا و جلوگیری از گندیدگی محیط می شود. لایه پایینی یک فیلتر پارچه ای است که مانع از آسیب دیدن غشاء و عایق می شود.
4- لایه محافظت :
این لایه بیشتر شامل شامل لایه هایی است که یا بام را از نشت کردن و نفوذ آب حفاظت می کنند یا از سیستم عایق کاری محافظت می کنند.

۱-۴ صفحه محافظ Protection Board :
صفحه محافظ به طور مستقیم بروی غشاء قرار می گیرد و آن را در طول عملیات اجرایی و از شکست محافظت می کند.
لایه محافظ می تواند باریکه ای از بتن سبک، صفحه ای از عایق محکم، ورقه ضخیم پلاستیکی، ورق مسی، یا ترکیبی از اینها، بر حسب ویژگی های طراحی و کاربرد بام سبز باشد.  برخی از سیستمهای بام سبز لزوماً به صفحه محافظ احتیاجی ندارند و ممکن است از لایه مانع ریشه به جای آن استفاده شود.
۵- ساختار سقف، غشاء بام یا لایه عایق کاری رطوبتی Water Proofing:
بام را از نشت کردن و چکه کردن محافظت می کنند. غشاء هم به شکل یک لایه یکپارچه ضدآب استفاده می شود و هم به شکل شیت های بهم پیوسته. انتخاب یک غشاء مناسب بستگی به شزایط بام، هزینه و سهولت اجرا و تعمیر دارد. اخیرا برخی کارخانه ها محصولی تولید کرده اند که لایه مانع ریشه و غشاء را در یک لایه قرار داده است[۱۱] .به منظور اینکه به مرور زمان لایه خاک کیفیت مناسب خود را داشته باشد، به هنگام تخمین حجم خاک لازم ، یک ضریب تصفیه در محاسبات وارد می شود که این عمل با اضافه کردن درصدی از خاک صورت می گیرد[۱۳] [۱۲] .

اجزای تشکیل دهنده بامهای سبز را بطور کلی می توان مطابق شکل زیر نشان داد:

۷-برخی گیاهان مورد استفاده در بامهای سبز:

Actinidia  کیوی(درختجه ای بالا رونده-استفاده زینتی دارد و از میوه آن نیز استفاده می گردد) Trifoliata شبدر Aristolochia  چپقک خزری-رودباری-زاگرسی Compsis پیچ اناری(بومی شمال آمریکاو ژاپن و چین) Celastrus شمشاد Clematis گیاهی چوبی و بالا رونده(شش گونه دارد:سرخ – بنفش – لاجوردی و…)Cotoneaster شیرخشت ۱۶  گونه درختچه ای دارد(مازندرانی-فیروزکوهی-تاجیک-کرمانی-برگ ساده-لرستانی-زاگرسی-سیاه-سکه ای-خراسانی-مومی-هرمزی-ترکمنی و…) Fortuynia شب بو(در مناطق بیابانی هم می روید) Hedra پاپیتال ، گونه ها و فرم های اصلاح شده زیادی از آن نیز امروزه در پارکها- حیاط منازل و باغ های گیاه شناسی کاشته شده است(ساقه رونده دارد و بسیار بردبار و سایه پسند است)

Homulus رازک ، یک گونه علفی بالا رونده دا رد که درشمال ایران و جنگل های ارسباران می روید.
Lonicera پیچ امین الدوله، پلاخور- شونگ- شن – گل های زیبا و معطر دارد.
Parthenocissus موچسب ، درختچه ای بالا رونده و همیشه سبز
Vitisberlandieri انگور- مو – تاک
درختچه ای بالا رونده و میوه دار(گونه ای به نام V.Sylvestris دارد)
Polygonum auberti بند واش – علف هفت بند ، ۳۵ گونه علفی یا بوته ای یکساله یا چند ساله
Pyracantha شیر خشتی، در ایران یک گونه گیاه درختچه ای خودرو دارد.گیاهی است زینتی.
Wisteria گلیسین، گیاه چوبی پیچان و بالا رونده دارد.درختچه ای است بالا رونده با گل های خوشه ای بنفش یا آبی بسیار زیبا و پیش رس.در بیشتر نقاط تهران کاشته شده است[۱۴] .

۸-آبیاری بامهای سبز

آب بامها از دو منبع تامین می شود:

• آبیاری مصنوعی
• آبیاری طبیعی(آب باران)

آبیاری مصنوعی باغ از دو روش ممکن است تامین شود: روش دستی و روش اتوماتیک . روش اتوماتیک هم به دو صورت آنالوگ و دیجیتال انجام میشود که ممکن است یک ایستگاهه یا چند ایستگاهه باشد.در هر دو روش رطوبت لازم برای خاک و ریشه ها تامین میشود .آب باران نیز برای تامین کردن آب مورد نیاز استفاده میشود .به هر طریقی که آبیاری انجام شود ، آب مازاد بر رطوبت خاک از طریق لایه های تصفیه کننده آب و لایه زهکش ذخیره میشود و تا دوره ای نسبتا طولانی آنرا از آبیاری مجدد بی نیاز می سازد . از سوی دیگر هر گونه آب اضافی بر روی لایه ضد رطوبت ریخته و از طریق شیب بام به بیرون انتقال می یابد .آب باران اضافی میتواند پس از تصفیه شدن در مخازنی ذخیره گردد و برای مثال در سیستم فلاش تانک سرویس ها آب آنها را تامین نماید .لایه عایق بام ساخته شده از پلی پروپیلن فشرده از انتقال هر گونه رطوبت به سقف جلوگیری می کند [۱۵].

۹-مزایای علمی اثبات شده پشت‎بام سبز بر روی بام ساختمان‎ها

۱)کاهش سرازیر شدن سیلاب

۲)تمیز نگه داشتن هوا و جلوگیری از انتشار ذرات معلق در هوا

۳)کاهش تاثیر جزیره حرارتی شهرها از طریق سرد کردن بخار هوای محیط

۴)فراهم آوردن محیط آرام برای پرندگان و جانوران

۵)بهبود کارآیی انرژی ساختمان ها

۶)فراهم آوردن امکانات برای کشاورزی شهری و گیاهان دارویی

مزایای اکولوژیکی:

• بهبود شرایط میکروکلیما: به دلیل تولید رطوبت و ایجاد هوای خنک باعث مناسب تر شدن شرایط میکروکلیما می شوند.
• کاهش آلودگی صوتی: یک پشت بام سبز گسترده انعکاس صدا را تا ۳ دسی بل کاهش و عایق بودن صوتی سقف را تا ۸ دسی بل افزایش می دهد.
• کاهش آلودگی هوا: جذب دی اکسید کربن هوا و کاهش آلودگی هوا از طریق گیاهان. همچنین باعث جذب کننده گرد و غبار و ذرات سمی موجود در هوا می شوند.
• کاهش تاثیر جزیره گرمایی شهر (Heat Island Effect): باعث خنک شدن هوای شهر می‎شوند.
• ایجاد محیط زیست برای پرندگان و پروانه‎ها: بدرستی می‎توانند مناظر و چشم‎انداز‎های گمشده توسط ساختمان‎ها را جبران کنند.
• تامین فضایی سازگار و مطبوع برای کاربران ساختمان – به دلیل قراردادن حیاط و پاسیو
• امکان پرورش میوه جات، سبزیجات و گلها
• کاهش بار گرمایش (با افزودن توده و لایه عایق حرارتی) و سرمایش بنا (از طریق سرمایش تبخیری) – بویژه اگر بصورت شیشه ای بوده و بعنوان گلخانه و یا سیستم گرمایش غیرفعال خورشیدی عمل نماید. بر اساس پژوهشی که در سال ۲۰۰۵ توسط Brad Bass از دانشگاه تورنتو انجام یافت، نشان داده شد که بامهای سبز می توانند اتلاف گرمایش و مصرف انرژی را در زمستان به مقدار قابل توجهی کاهش دهند.
• کاهش اثرات گرمایش و تغییرات آب و هوایی شهری
• افزایش محدوده زندگی (بامهای سبز می توانند بعنوان فضای تفریح، استراحت مورد استفاده قرارگیرند)
• تصفیه هوا و کاهش CO2 هوا
• کاهش و تعدیل شدت صداهایی که تا dB18 وارد ساختمان می شود و از آن خارج می شود به میزان dB3 یا بیشتر
• افزایش زیستگاه جانداران در مناطق مسکونی
• بهبود مناظر اطراف ساختمان با فراهم کردن یک فضای سبز زیبا
• بالا بردن طول عمر غشای بام (دو یا سه بار بیشتر) با محافظت از آن در برابر اشعات UV مضر و صدمات آب و هوایی .[۱۶]

مزایای اقتصادی:
بام های سبز تاثیرات زیادی در اقتصاد جامعه دارند که اهم آنها عبارت اند از :

– لایه عایق رطوبتی نصب شده در روی بام و صدمات ناشی از اشعه ماورای بنفش و صدمات شیمیایی جلوگیری کرده و در برابر امواج گرما به عنوان عایق عمل می کند . این ویژگی بام های سبز طول عمر عایق رطوبتی را تا دو برابر افزایش داده و باعث صرفه جویی در هزینه ها می شود .

– عایق بندی بام های سبز نیاز به انرژی را برای گرم و سرد کردن ساختمان به طور چشم گیری کاهش می دهد و همچنین باعث کاهش آلودگی صوتی می شود .

– جاذبه زیبایی شناختی و زیبایی طبیعی بام های سبز ارزش ساختمان را در نزد بسیاری از استفاده کنندگان و مطابق با هر سلیقه برای کاربردهای تجاری ، سازمانی و مسکونی بالا می برند .

افزایش ارزش ملک: پشت‎بام‎های‎ سبز می‎توانند باعث تغییر ساختار از طریق ” تبدیل یک سقف خشک و زشت به یک دارایی مناسب ” شوند.
کاهش مصرف انرژی: در ساختمان‎های چند طبقه ده درصد و در ساختمان‎های یکطبقه ۲۰ تا ۳۰ درصد باعث کاهش مصرف برق می‎باشد.
افزایش عمر سقف: عمر سقف را حداقل دو برابر و اکثر اوقات تا سه برابر افزایش می‎دهد و در واقع سقف را از تشعشعات اشعه فرابنفش نور خورشید حفظ می‎کند.
ایجاد محیط مناسب تفریحی: پشت‎بام‎های سبز یک محیط مناسب تفریحی برای مراجعه‎کنندگان و در ساختمان‎های مسکونی برای ساکنان است.
ایجاد یک محیط بیشتر در ساختمان: از قسمت هایی که بیشتر در ساختمان تقریباً بلا استفاده می بود به بهترین نحو ممکن بهره برداری می شود.
کاهش تاثیرات منفی جریان آب: بر مبنای بیلان یکساله، مقدار کلی جریان آب باران را بین پنجاه تا نود درصد کاهش می‎دهد و در واقع حجم باران را در خود نگهداری و بتدریج بسوی چاه‎ها روانه می‎کند.
خشک شدن سقف‎ها: تصعید گیاهان بر روی سقف موجب خشک شدن سقف می‎گردد.
کاهش دمای سقف: دمای سقف را از ۶۰ درجه سانتیگراد به ۲۵ درجه کاهش می‎دهد.
عایق حرارتی: مانعی برای خروج حرارت از ساختمان در زمستان و مانعی برای خروج هوای خنک در تابستان است [۱۷].

سایر مزایا:

سلامت روانی: با به وجود آوردن محیط زیست طبیعی در فضای زیست محیط شهری می توان در ایجاد تسکین روحی و سلامت جسمی و روحی ساکنین شهرها نقش بسزایی ایفا نمود .
سرعت بالا ی اجرا و هزینه پایین نسبت به سایر عملیات های ساختمانی ،پوشش سریع بام را در متراژهای بالا ممکن میسازد.
عدم نیاز به آبیاری و مراقبت زیاد: سیستم سقف های سبز طوری طراحی شده است که لایه زیرین آن،هم به عنوان عایق،هم به عنوان زهکش و هم به عنوان مانع نفوذ ریشه گیاهان به بام عمل می کند .بدین ترتیب باغ بدون آبیاری می تواند تا یکماه در تابستان شاداب و پر طراوت باقی بماند و دوره نگهداری و سرکشی آن می تواند تا ۲ بار در ماه باشد.گیاهان مورد استفاده در باغبام ها باید نسبت به خشکسالی مقاوم باشند و به نگهداری کمی احتیاج داشته باشند و قابلیت تطبیق و بازیابی خود با تغییر شرایط خاک را داشته باشند [۱۹] [۱۸] .

علاوه بر تقسیم بندی های فوق دو گروه اصلی تقسیم دیوارهای سبز وجود دارد:

۱- نماهای سبز

۲- دیوارهای اکسیژن ساز.

۱-نماهای سبز: در این سیستم گیاه بر روی سطح نما حرکت می کند. در این سیستم گیاه رونده و یا پیچ در حالیکه ریشه در زمین دارد)در یک بستر خاکی(شروع به بالا رفتن از ساختمان می کند. اخیرا برای نمای سبز سازه ای حمایت کننده هم در نظر می گیرند.
2-دیوارهای اکسیژن ساز: خود به دو دسته سیستم های فعال و غیر فعال تقسیم می شوند:
الف(سیستم های فعال:این سیستم ها جدید ترین نوع دیوارهای سبز می باشند.در این سیستم از هوای تولید شده توسط گیاهان در سیستم تهویه هوای ساختمان استفاده می شود.این دیوار ها بر مبنای علم تصفیه هوای بیولوژیکی با واسطه گیاهی بر مبنای تحقیقاتی که در بیمارستان واترلو انجام شده است،پایه ریزی شده است.دیوارهای سبز با فیلتر بیولوژیکی، ظرفیت تصفیه هوا را افزایش می دهند.پوششهای طبیعی موتورهای تصفیه کننده و پاک کننده هستند.و سیستم تهویه هوا با مکش از ریشه سیستم عمل می کند.
ب(دیوار سبز غیر فعال هیچ معنایی از حرکت هوا از ریشه ها به درون سیستم تهویه ساختمان ندارد.تاثیر سیستم غیر فعال بر روی کیفیت هوای ساختمان از نظر علمی جای سوالات زیادی دارد.بعضی از دیوار های سبز پشت شیشه محافظت می شوند تا نسبت به آنچه در دیوارهای غیر فعال رخ می دهد، جریان هوای قابل پیش بینی  تری داشته باشند.در دیوار غیر فعال هیچ مکانیزمی برای گردش هوا وجود ندارد.در عوض آنها به صورت باز نگهداری می شوند تا بهبودی نسبی در گردش هوای آزاد تا آنجا که ممکن است، ایجاد کنند.
دیوارهای اکسیژن ساز، سازه ای مستقل دارند که جدا از نمای اصلی ساختمان و در فاصله ای نزدیک به آن قرار می گیرد و توسط ساختمان مهار می گردد.جزییات مختلفی برای طراحی این دیوار ها وجود دارد،که این جزییات بیشتر مربوط به چگونگی نگهداری گیاه بر روی دیوار و شکل قالب های نگهدارنده سیستم مربوط می گردد.در شکل زیر یک نمونه این دیوار ها واتصال آن به ساختمان را مشاهده می کنید.
دیوارهای سبز باعث کاهش دمای هوا می شوند،باعث ایزوله کردن دیوار می شوند و کاهش جذب انرژی خورشیدی و اشعات منعکسه از خیابان و ساختمانهای دیگر در شهر باعث می شود دمای مصالح تشکیل دهنده دیوار در این حالت از حالت طبیعی کمتر باشد و این تشعشع ثانویه در سطوح پوشیده شده با گیاه ذخیره می شوند.اگر چه این سطوح سبز در نتیجه فراتراوی،تنها در حدود ۴-۵ درجه یا کمی بیشتر دما را پایین می آورند.
دیوارهای سبز با سیستم گردش مجدد آب بکار روند.و به منظور کاهش آلودگی آب سنگین کاربرد داشته باشند که این کار را با جذب مواد مغذی غیر حلال در آب انجام می دهند.این مواد مغذی باکتریهای معدنی هستند که اجزای ارگانیک میکروسکوپی آنها را برای گیاهان آماده می کنند.[۲۰]

۱۰-هزینه احداث بام سبز

یک بام سبز که بصورت اصولی طراحی و اجرا گردد با توجه به نوع ساختمان، سیستم بام سبز و گیاهانی که کاشته میشود تا چند سال پیش بین ۵ تا ۳۵ دلار در هر فوت مربع هزینه داشت[۲۱] .

۱۱-احداث بام سبز در تهران

بیش از یک سال است که از تصویب طرح توسعه عمودی فضای سبز در شورای شهر می‌گذرد، ولی به نظر می‌رسد این طرح برای اجرا شدن در شهر تهران با مشکلات بسیاری روبرو است.

شهری که شاید تا چند دهه قبل کمتر کسی تصور می‌کرد که با معضل کمبود زمین مواجه شود و مسئولانش مجبور باشند برای توسعه فضای سبز به پشت بام و دیوارها پناه ببرند، با این حال، انگار مدتی است اجرای این طرح ـ که برای نخستین بار در پایتخت تجربه می‌شود -در منطقه ۸ جدی‌تر شده و مسئولان آستین همت را بالا زده‌اند تا با توسعه عمودی فضای سبز، سرانه این نعمت خدادادی را در هشتمین تکه پایتخت بالا ببرند.

طبق آماری که مسئولان منطقه ارائه می‌دهند، مساحت فضای سبز منطقه بیش از ۱۶۵ هکتار است که نسبت به جمعیت ۳۸۰ هزار نفری منطقه، رقم امیدوارکننده‌ای نیست. با آنکه در سال‌های اخیر تلاش‌های بسیاری انجام شده تا سرانه ۴ متر مربعی فضای سبز منطقه افزایش یابد،اما آخرین ارقام نشان می‌دهد که این عدد فقط یک درصد بالا رفته، چون کمبود زمین دست مسئولان را بسته است. در چنین وضعی توسعه عمودی فضای سبز در منطقه اهمیت بالایی دارد.

اگرچه نخستین فضای سبز عمودی شهر تهران در دهه ۷۰ روی ساختمان سازمان پارک‌های شهرداری ایجاد شد تا نمونه عملی برای اجرای این طرح در دیگر ساختمان‌های شهر تهران باشد، اما این طرح در همان سال‌ها مسکوت ماند، تا اینکه از سال ۸۵ ایجاد فضای سبز عمودی در شهر تهران جدی شد.

اواخر سال ۸۶ بود که با پایان یافتن بخشی از پروژه بزرگراه امام علی (ع)، نخسین فضای سبز عمودی در منطقه به اجرا درآمد. خبر‌ها حاکی از آن بود که این طرح‌های در سال ۸۷ سرعت بیشتری به خود می‌گیرد، اما در سال ۸۷ فقط چند پروژه فضای سبز عمودی در پرونده کاری اداره فضای سبز منطقه جای گرفت که شاید تأثیر چندانی هم بر افزایش سرانه فضای سبز نداشت.

به هر حال، توسعه عمودی فضای سبز از طرح‌هایی جدیدی است که اجرای آن ساز و کار خاصی دارد و به نظر می‌رسد مسئولان برای گذر از مرحله آزمون و خطا مجبورند با احتیاط بیشتری گام بر می‌دارند.

آمار‌ها  چه می‌گوید؟

تفاوت بافت جمعیتی و مسکونی نواحی و محله‌های منطقه شرایطی ایجاد کرده که اوضاع فضای سبز این محدوده پراکندگی خوبی نداشته باشد.اگر می‌خواهید از سرانه فضای سبز هریک از نواحی منطقه باخبر باشید، خوب است این گزارش را بخوانید.

سبزترین ناحیه

طبق آماری که مسئول اداره فضای سبز ناحیه یک ارائه می‌دهد، فضای سبز این محدوده از منطقه حدود ۷۱ هکتار است که اگر بر جمعیت ناحیه تقسیم کنیم سرانه فضای سبز این ناحیه ۵.۶ متر مربع تعیین می‌شود. به گفته مسئولان شهرداری طرح توسعه عمودی فضای سبز روی نمای ساختمان این ناحیه در برنامه قرار دارد و تا سال آینده وارد مرحله اجرایی می‌شود.

محله سبز

با اینکه بزرگ‌ترین بوستان منطقه در دومین تکه از منطقه ۸ قرار دارد، اما مساحت فضای سبز این محدوده ۵۱ هکتار است که حدود ۴۸ میدان و ۷ بوستان دیگر را در خود جای داده است. سرانه فضای سبز آن هم به ۴.۲ مترمربع می‌رسد.

کمترین سرانه فضای سبز

ناحیه ۳ حدود ۳۸ هکتار فضای سبز دارد که سرانه فضای سبز آن به ۲.۴ متر مربع می‌رسد. در این ناحیه ۳۴ بوستان و چند میدان وجود دارد که بزرگ‌ترین آن میدان تسلیحات است. به گفته مسئولان شهرداری، طرح پاتوق محله در این میدان استارت خورده و به زودی وارد مرحله اجرایی می‌شود. در این ناحیه ۷ محله وجود دارد که محله لشکر شرقی فقط با داشتن یک تکه کوچک از فضای سبز عمودی بزرگراه امام علی(ع) کمترین فضای سبز را دارد.

پیچ‌های رونده امین‌الدوله، و گلیسین و گیاهانی مانند یاس، پاپیتال و نسترن رونده را از گیاهان مناسبی اند که خوب است برای فضاهای عمودی استفاده شود. شاید بعضی‌ها فکر می‌کنند گذاشتن چند گلدان رونده در لبه‌های بیرونی پنجره‌های یک ساختمان کار ساده‌ای باشد، اما گویا مسئولان برای اجرای این پروژه‌ها، مشکلات بسیاری دارند[۲۲].

نخستین بام سبز تهران درمنطقه ۹ با بهره گیری از امکانات نوین و استانداردهای مورد نیاز به مساحت ۱۵۰ متر مربع و با بهره گیری از انواع گونه های گیاهی نظیر تویا آمریکایی، لارسون پیچ، ژونی پروس ایستاده، ابلق، تاکسوس، یاس هلندی پیوندی، کف نیوزنلندی، رز ساناز و انواع گیاهان پوششی نظیر لیزوماکیا، سدم کاجی، شبدر زینتی و … احداث شده است.
بنابر گزارشات این اقدام علاوه بر ساختمان منطقه ۹ پس از این در نقاط دیگری نظیر دفتر بوستان المهدی، دفتر بوستان فتح، کتابخانه مهرآباد، مرکز آموزش های اجتماعی، ساختمان شهرداری ناحیه یک و … پی گرفته می شود ضمن اینکه با هماهنگی سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری تهران نسبت به نصب پانل هایی از جنس آلمینیوم و پلاستیک به منظورکاشت فضای سبز در سطوح عمودی (پس از انجام آزمایش های مورد نیاز و حصول اطمینان از عملکرد مطلوب این پانل ها) در محل های پیش بینی شده اقدام می شود [۲۳].

منبع : ساختمان