گودبرداری اصولی و غیر اصولی
به گزارش گروه ساختمان: طی ۱۰ سال گذشته بارها شاهد حوداث تلخ گودبرداری غیر اصولی بودیم. گودبرداری یکی از حساس ترین و اصلی ترین مراحل ساخت و ساز است و نقش حیاتی در تضمین پایداری و ایمنی سازه خواهد داشت. حین گودبرداری قرار است زمین برای احداث پروژه عمرانی آماده شود و در صورتی که این آماده سازی به درستی انجام نشود انتظار بدترین حوادث را میتوان داشت. مجموعه عمران مدرن خدمات تخصصی گودبرداری اصولی را گردآوری کرده است. در صورتی که نیاز به اجرای نیلینگ ، سازه نگهبان خرپایی و استعلام قیمت هر متر مربع شاتکریت و هزینه گودبرداری دارید کافیست به سایت https://omranmodern.com سربزنید و با کارشناسان ما با شماره ۰۲۱۶۲۹۹۹۶۷۵ در ارتباط باشید. درادامه ۱۰ حادثه ی تلخ گودبرداری مرور شده و علت ها بررسی شده است. تفاوت گودبرداری اصولی و غیر اصولی و پیامدهای ناشی از عدم رعایت اصول مهندسی در گودبرداری ارائه شده است.
گودبرداری غیر اصولی و حوادث تلخ !
طی ۱۰ سال گذشته بارها خبر هایی از حوادث گودبرداری به گوشتان خورده که اغلب با ضررهای مالی سنگین و گاهی حوادث تلخی که موجب خسارات جانی می شود تا مدت کوتاهی بحث رعایت مقررات ساختمان را سر زبان ها می اندازد. تمامی این حوادث با رعایت قواعد مهندسی و آیین نامه ها قابل پیشگیری است. عواملی مانند عدم استفاده از مهاربندها، عدم توجه به شرایط زمین‌شناسی، و ضعف در طراحی و نظارت از جمله مواردی هستند که در این حوادث نقش داشته‌اند.
| ردیف | عنوان حادثه | مکان | تاریخ | عوامل حادثه | توضیحات |
| ۱ | فروریختن ساختمان | تهران | مهر ۱۳۹۵ | عدم پایداری دیواره‌ها، عدم استفاده از مهاربندها | فروریختن یک ساختمان ۵ طبقه در اثر گود برداری غیر اصولی در نزدیکی |
| ۲ | نشست زمین و تخریب ساختمان | اصفهان | اردیبهشت ۱۳۹۸ | عدم زهکشی مناسب، عدم توجه به شرایط زمین‌شناسی | نشست زمین و تخریب بخشی از یک ساختمان مسکونی |
| ۳ | ریزش دیوار گودبرداری | مشهد | خرداد ۱۴۰۰ | عدم استفاده از نیلینگ، عدم پایش و کنترل وضعیت گود | ریزش دیوار گودبرداری و مرگ ۲ نفر |
| ۴ | فرو ریختن تونل مترو | تبریز | مرداد ۱۳۹۶ | عدم رعایت استانداردهای ایمنی، ضعف در طراحی و نظارت | فرو ریختن تونل در حال ساخت مترو و مرگ ۳ کارگر |
| ۵ | ریزش دیوار همجوار | شیراز | دی ۱۴۰۲ | عدم تقویت دیوارهای همجوار، گودبرداری عمیق بدون مهاربندی | ریزش دیوار همجوار و تخریب کامل یک ساختمان مسکونی |
| ۶ | فروریختن ساختمان مسکونی | کرج | تیر ۱۳۹۷ | عدم رعایت فاصله ایمنی، گودبرداری در نزدیکی ساختمان قدیمی | فروریختن یک ساختمان ۳ طبقه مسکونی در اثر گود برداری غیر اصولی |
| ۷ | ریزش زمین و خسارت به ساختمان‌های مجاور | اهواز | مهر ۱۴۰۱ | عدم استفاده از سیستم‌های پایداری، عدم پایش تغییرات زمین | ریزش زمین و خسارت به ساختمان‌های مسکونی و تجاری مجاور |
| ۸ | حادثه در پروژه ساختمانی بزرگ | قم | آذر ۱۳۹۹ | نقص در طراحی دیواره‌ها، عدم رعایت استانداردهای ایمنی | فروریختن دیواره گودبرداری و مرگ ۴ کارگر در پروژه ساختمانی بزرگ |
| ۹ | فرو ریختن دیواره تونل شهری | رشت | بهمن ۱۴۰۰ | عدم تقویت دیواره‌ها، ضعف در مدیریت پروژه | فرو ریختن دیواره تونل شهری در حال ساخت و جراحت شدید چندین کارگر |
| ۱۰ | نشست و فروریختن بخشی از خیابان | تهران | شهریور ۱۴۰۲ | گود برداری عمیق بدون مهار، عدم توجه به زیرساخت‌های شهری | نشست و فروریختن بخشی از خیابان و خسارت به خودروهای عبوری |
گودبرداری غیر اصولی چیست ؟
گودبرداری غیر اصولی یعنی رعایت نکردن اصول ایمنی و استانداردهای لازم در عملیات گودبرداری. این نوع گودبرداری می‌تواند منجر به آسیب‌ها و خسارات جدی شود. اگر در اجرای عملیات، هر یک از موارد ایمنی رعایت نشود، گودبرداری شما غیر اصولی است. در صورت ایجاد خسارت به ساختمان‌های اطراف و افراد، عوامل دخیل تحت پیگرد قانونی قرار می‌گیرند.
چند مورد از خطرات گودبرداری غیر اصولی
گود برداری غیر اصولی می‌تواند منجر به حوادث ناگوار شود. برخی از این خطرات عبارتند از:
- سقوط کارگران یا عابران از ارتفاع
- مسمومیت افراد (به دلیل تنفس بخارها و گازهای سمی)
- کمبود اکسیژن که ممکن است منجر به خفگی شود
- سقوط آوار و ریزش دیوارها
- برخورد به تأسیسات زیرزمینی (آب، برق، گاز و …)
- در خطر بودن وسایل و اموال داخل و خارج از گود
گودبرداری اصولی ، استانداردها و مراحل
گودبرداری اصولی مبتنی بر رعایت استانداردهای مهندسی و استفاده از تجهیزات و تکنیک‌های مناسب است. این فرآیند شامل مراحل زیر است:
- مطالعات اولیه و بررسی زمین‌شناسی
- طراحی و برنامه‌ریزی
- استفاده از تجهیزات و تکنیک‌های مناسب
- پایش و کنترل مستمر
- رعایت نکات ایمن
نکات کلیدی در گودبرداری اصولی و ایمن
- بررسی املاک مجاور: کارفرما باید املاک مجاور را بررسی و مشخصات آنها را به طراح پروژه ارائه کند.
- ارزیابی خطرات: طراح باید لیستی از خطرات گودبرداری تهیه کند.
- پایش چشمی دوره‌ای: کارشناس مسئول باید به طور دوره‌ای نواحی اطراف پروژه را بررسی و گزارشی تهیه کند.
- پایش رفتار سازه: ابزارهای دقیقی نصب شده و تغییرات را شناسایی کنند.
- پر کردن چاه‌های فاضلاب: چاه‌های فاضلاب شناسایی و با مواد مناسب پر شوند.
با رعایت این نکات و مسئولیت‌ها، می‌توانیم از حوادث و خسارات ناشی از گودبرداری‌های غیر اصولی جلوگیری کنیم و یک عملیات گودبرداری ایمن و اصولی داشته باشیم.
گودبرداری غیر اصولی ، عوامل و پیامدها
گودبرداری غیر اصولی به عدم رعایت استانداردهای مهندسی و استفاده از روش‌های نادرست و غیر ایمن اشاره دارد. این نوع گودبرداری معمولاً به دلایل زیر صورت می‌گیرد:
مطالعات اولیه ناقص
عدم انجام مطالعات زمین‌شناسی و ژئوتکنیکی کافی قبل از شروع گودبرداری می‌تواند منجر به بروز مشکلاتی مانند نشست زمین، ریزش دیواره‌ها و فروریزش ساختمان‌های مجاور شود.
طراحی غلط!
عدم طراحی مناسب سیستم‌های پایداری و نگهداری دیواره‌های گود، خطر ریزش و فروپاشی دیواره‌ها را افزایش می‌دهد.
- استفاده از تجهیزات نامناسب: استفاده از ماشین‌آلات و تجهیزات نامناسب یا قدیمی می‌تواند به کاهش کارایی و افزایش خطرات منجر شود.
- عدم پایش و کنترل: عدم پایش مستمر شرایط زمین و دیواره‌های گود و عدم انجام بازرسی‌های دوره‌ای، احتمال بروز حوادث را افزایش می‌دهد.
- عدم رعایت نکات ایمنی: نادیده گرفتن نکات ایمنی برای کارگران و محیط اطراف گودبرداری، می‌تواند منجر به بروز حوادث جدی و حتی مرگبار شود.
پیامدهای گودبرداری غیر اصولی
پیامدهای گودبرداری غیر اصولی می‌تواند بسیار جدی و خطرناک باشد. برخی از این پیامدها عبارتند از:
- خسارات جانی: بروز حوادث مرگبار برای کارگران و ساکنان ساختمان‌های مجاور به دلیل ریزش دیواره‌ها و فروریزش سازه‌ها.
- خسارات مالی: هزینه‌های سنگین بازسازی و تعمیرات ناشی از تخریب سازه‌ها و ساختمان‌های مجاور، هزینه‌های حقوقی و جریمه‌ها.
- تأخیر در پروژه‌ها: بروز حوادث و مشکلات فنی می‌تواند منجر به تأخیر در تکمیل پروژه‌ها و افزایش هزینه‌های پروژه شود.
- کاهش اعتماد عمومی: حوادث ناشی از گودبرداری غیر اصولی می‌تواند منجر به کاهش اعتماد عمومی به مهندسان و پیمانکاران شود و تأثیر منفی بر صنعت ساخت و ساز داشته باشد.
گودبرداری اصولی و رعایت استانداردهای مهندسی در این فرآیند، نقش حیاتی در تضمین ایمنی و پایداری سازه‌ها دارد. انجام مطالعات زمین‌شناسی و ژئوتکنیکی، طراحی دقیق، استفاده از تجهیزات و تکنیک‌های مناسب، پایش مستمر و رعایت نکات ایمنی از جمله عوامل کلیدی در گودبرداری اصولی هستند. از سوی دیگر، عدم رعایت این اصول می‌تواند منجر به بروز حوادث جدی و خسارات مالی و جانی گردد. به همین دلیل، آموزش و ترویج استانداردهای ایمنی و مهندسی در گودبرداری و افزایش آگاهی عمومی و تخصصی در این زمینه، ضروری است تا از بروز حوادث ناشی از گودبرداری غیر اصولی جلوگیری شود.
جبران خسارت‌های ناشی از گودبرداری‌های غیراصولی
بعد از اینکه مسئولیت‌های اولیه در اجرای یک گودبرداری اصولی رو بررسی کردیم، حالا اگه گودبرداری اصولی یا غیراصولی باعث حادثه، خسارت یا آسیب جانی بشه، کی مسئول جبران این خسارت‌هاست؟
پیگیری خسارت‌ها
در هر مرحله از گودبرداری، افراد حقیقی و حقوقی مختلفی با مسئولیت‌ها و نقش‌های مشخص حضور دارند. برای پیگیری خسارت‌های ناشی از گودبرداری، دو راه وجود داره: مراجعه به دادگاه و مراجع قضایی، و مراجعه به شورای انتظامی سازمان نظام مهندسی ساختمان.
- مراجعه به دادگاه
اگه در نتیجه اجرای یک پروژه ساختمانی، از جمله گودبرداری، کسی دچار خسارت بشه، می‌تونه با ارائه دادخواست به دادگاه جبران خسارت رو طلب کنه.
طبق ماده ۱ قانون مسئولیت مدنی مصوب ۱۳۳۹:
“هرکس بدون مجوز قانونی عمداً یا در نتیجه بی‌احتیاطی به جان یا سلامتی یا مال یا آزادی یا حیثیت یا شهرت تجاری یا به هر حق دیگری که به موجب قانون برای افراد ایجاد شده، لطمه‌ای وارد کنه که موجب ضرر مادی یا معنوی بشه، مسئول جبران خسارت ناشی از عمل خود هست.”
دادگاه با بررسی موضوع و تعیین میزان خسارت، رأی به جبران خسارت مادی یا معنوی توسط واردکننده زیان خواهد داد. همچنین، بر اساس ماده ۳۳۳ قانون مدنی، مالک نسبت به خسارات وارد شده از خرابی بنا مسئول هست.
- مراجعه به شورای انتظامی
اگه خسارت ناشی از اهمال مهندس اجرا یا طراح باشه، میشه موضوع رو از طریق شورای انتظامی سازمان نظام مهندسی هم پیگیری کرد.
طبق قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان مصوب ۱۳۷۴، هر واحد نظام مهندسی استان‌ها یک شورای انتظامی داره. وظیفه این شورا رسیدگی به شکایات و دعاوی اشخاص حقیقی و حقوقی درباره تخلفات حرفه‌ای، انضباطی و انتظامی مهندسان و کاردان‌های فنی عضو نظام مهندسی هست. فرد زیان‌دیده می‌تونه با داشتن مستندات لازم نسبت به مهندس ناظر ملک مجاور که باعث تخریب شده، شکایت کنه. شورای انتظامی موظفه بر اساس تکلیف قانونی موضوع رو بررسی و مهندس ناظر رو به جهت غفلت، اهمال، اشتباه یا تقصیر محکوم کنه.
گودبرداری ایمن از چه اصولی پیروی می‌کند؟
قبل از ادامه، بهتره بدونید گودبرداری ایمن چیه و چه اصولی داره. گودبرداری یعنی هرگونه عملیاتی که برای برداشتن سطح طبیعی زمین و حفاری انجام میشه. گودبرداری به دو نوع حفاظت شده (مهاربندی شده) و حفاظت نشده (مهاربندی نشده) تقسیم میشه.
عملیات گودبرداری اصولی بدون نیاز به مهاربندی
گودبرداری حفاظت نشده وقتی اجرا میشه که عمق گود خیلی کم باشه و خاک چسبنده باشه. دیواره‌های این نوع گود به صورت قائم بوده و عمقش تا زیر فونداسیون پلاک مجاوره. البته تشخیص این مورد ساده نیست و نیاز به بررسی‌های تخصصی داره.
مواردی که باید بررسی بشن عبارتند از:
- بررسی دیوارهای مشترک مرزی
- نوع مصالح به کار رفته در سازه‌های اطراف
- وجود یا عدم وجود ترک
- قدیمی یا نو بودن سازه‌های اطراف
- سقف‌ها یا تیرهای مشترک
- چگونگی اتصال دیوارها و نحوه اتصال دیوارهای مرزی
- تأسیسات در دیوارهای مرزی
گودبرداری اصولی ، ایمنی در اولویت
برای اینکه گودبرداری‌مان اصولی و ایمن باشد و از شکایت‌های ناشی از خسارات جلوگیری کنیم، باید این موارد را رعایت کنیم:
- بررسی املاک مجاور: کارفرما باید املاک مجاور را بررسی کرده و مشخصات آنها را از شهرداری بگیرد و به طراح پروژه بدهد.
- ارزیابی خطرات: طراح با اطلاعات به دست آمده، لیستی از خطرات گودبرداری تهیه کند.
- اجرای نقشه‌ها: سازنده باید بر اساس نقشه‌های طراح و ضوابط موجود، گودبرداری را انجام دهد.
- پایش چشمی دوره‌ای: کارشناس مسئول باید به طور دوره‌ای نواحی اطراف پروژه را بررسی و گزارشی همراه با عکس تهیه کند.
- پایش رفتار سازه: ابزارهای دقیقی مثل کرنش‌سنج و انحراف‌سنج نصب شده و تغییرات را شناسایی کنند.
- پر کردن چاه‌های فاضلاب: چاه‌های فاضلاب شناسایی و با مواد مناسب پر شوند. اگر عمق چاه بیشتر از عمق گودبرداری باشد، باید تا ۵۰ سانتی‌متر بالاتر از کف گودبرداری، چاه را با بتن کم‌مایه پر کرد.
جدول مسئولیت‌ها در گودبرداری غیر اصولی
| نقش | مسئولیت‌ها | نحوه پیگیری |
| مالک ساختمان | مسئولیت خسارات وارده از خرابی بنا طبق ماده ۳۳۳ قانون مدنی | مراجعه به دادگاه برای جبران خسارت مادی و معنوی |
| مجری گودبرداری | اجرای گودبرداری اصولی، استفاده از شرکت‌های پیمانکاری، تضمین ایمنی | پیگیری تخلفات مهندسی از طریق شورای انتظامی سازمان نظام مهندسی |
| مهندس طراح | طراحی نقشه‌ها و طرح‌ها، بررسی وضعیت محل | مراجعه به شورای انتظامی در صورت اهمال یا اشتباه در طراحی |
| مهندس ناظر | نظارت بر عملیات، ارائه گزارش به شهرداری، اعلام تخلفات | شکایت به شورای انتظامی در صورت غفلت یا تقصیر، که ممکن است منجر به مجازات‌هایی مثل تعلیق پروانه شود |
| نهادهای قانونی | صدور مجوز ساخت، ارائه مجوز به مهندسان، نظارت بر نقشه‌ها و پیشرفت کار | نظارت بر اجرای مقررات و مسئولیت‌ها از طریق دادگاه و شورای انتظامی سازمان نظام مهندسی |
توجه : این مطلب، یک تبلیغ رپورتاژ بوده و فوت و فن ساختمان در محتوا و محصولات آن هیچگونه نظری و مسئولیتی ندارد.
