زیبایی شناسی در هنر و معماری ایرانی چیست؟

ساخت ویلا مدرن زیبایی شناسی در هنر و معماری ایرانی

به دلیل علاقه شدید ایرانیان به مفاهیم فلسفی و شعری، بخشی از معماری ایرانی شده است. برای شناخت بهتر هنر و معماری ایرانی باید بدانید که ذات در باورهای اسلامی نقش اساسی دارد. به عبارت دیگر آنچه در درون است مهمتر از آنچه در بیرون می بینید است. همچنین مفاهیمی مانند تمرکزگرایی و پرهیز از بیهودگی، هنر و معماری ایرانی را ساده اما در عین حال عرفانی می کند.

مکان های معماری ایران

تپه های تاریخی

تپه های تاریخی از شمال تا جنوب سراسر ایران را فرا گرفته است. از دور به نظر می رسند مانند تپه های منظمی که چیزی برای ارائه ندارند. حتی ممکن است برخی به دلیل طبیعت خشک و گرد و غباری کمتر از حد معمول به نظر برسند. با این حال، آنها هزاران سال تاریخ را در درون خود نگه می دارند. آنها احتمالا یکی از تنها چیزهایی هستند که می توانند ما را به اجدادمان و تمدن های هزاران سال پیش متصل کنند. به علاوه، بقایای این تمدن‌ها می‌تواند درهای هنر و معماری ایران باستان را به روی ما بگشاید. در اینجا به معرفی برخی از معروف ترین و مهم ترین مکان های معماری تاریخی ایران می پردازیم.

• تپه‌های سیلک  در کاشان : تپه‌های سیلک یا تپه سیلک به‌عنوان یکی از خاستگاه‌های تمدن، ساختمان‌هایی با قدمت ۷۰۰۰ سال قبل از میلاد دارد. به این ترتیب، زیگورات روی تپه های سیلک می تواند قدیمی ترین زیگورات در جهان باشد.
• اکباتانا در تپه هاگمتانا:  اکباتانا پایتخت امپراتوری مادها بود که قدمت آن به ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد و امپراتوری هخامنش بازمی‌گردد. اکباتانا به معنای “محل تجمع” است و در تپه هاگمتانا قرار دارد. همچنین در این تپه هفت قلعه وجود دارد که سبک هزارتویی دارند.
• تپه مارلیک گیلان:  تپه مارلیک در نزدیکی رودبار گیلان یکی از تپه های تاریخی ضروری شمال ایران است. جام طلایی مارلیک که در یکی از ۵۳ مقبره این تپه پیدا شده است، ارزش این تپه را بیشتر کرده است.

بقایای تمدن پارت و پارس

شاهنشاه هخامنشی اوج شکوه ملت ایران و فرهنگ آن است. ستون های بلند با مجسمه های عظیم و کنده کاری های روی دیوارهای این بناهای تاریخی نشان می دهد که این امپراتوری چقدر قدرتمند بوده است. می توانید مراسمی را که رهبران سرزمین های دیگر را برای دیدار امپراتور ایران گرد هم می آورد، بر روی بناهای دیواری آن مشاهده کنید. همچنین اهمیت باورهای زرتشتی (دین ایرانیان باستان) در بناهایی مانند کعبه زرتشت مشهود است. کعبه زرتشت سنگی چهار گوش در نقش رستم است.

• پاسارگاد نزدیک شیراز:  کوروش کبیر دستور ساخت پاسارگاد را داد و آرامگاه او نیز در این مجموعه است. او بنیانگذار امپراتوری هخامنشی و یک امپراتور افسانه ای منصف و صالح بود. همچنین مردم پارس به خوبی از او استقبال کردند و او را به عنوان پدر ایران می شناختند. مجموعه پاسارگاد یکی از اولین نمونه های باغ ایرانی است. همچنین یکی از  میراث ایران در یونسکو است .
• تخت جمشید نزدیک شیراز:  تخت جمشید یا پارسا (شهر ایرانیان) در زمان داریوش پایتخت امپراتوری هخامنشیان بوده است. قبلاً محل تجمع حاکمان مناطق مختلف بوده است. اسکندر در جریان حمله خود، تخت جمشید را به آتش کشید. با این حال، به دلیل مواد سنگی آن به طور کامل نسوخت.

طراحی ویلا

• نقش رستم در نزدیکی شیراز:  گورستان باستانی ایران است که شامل گورهای صخره ای بر دیواره کوه و کبای زرتشت است. کعبه زرتشت سنگی چهار گوش در جلوی قبور است. این سایت نمونه ای از دفن مردگان در آیین زرتشتی است.
• کاخ اردشیر در فارس:  قدمت این کاخ به دوران ساسانیان می رسد و اردشیر اولین پادشاه ساسانی دستور ساخت آن را داد. قبلاً محل اجتماعات اجتماعی بود که بازدیدکنندگان امپراتور از او دیدن می کردند. برخی تصور می کنند که این کاخ در ابتدا یک آتشکده بوده است.
• آتشکده نیاسر در نزدیکی کاشان:  این آتشکده مربوط به دوران ساسانیان و در نزدیکی شهر کاشان است. آتش سوزی بالای آتشکده نیاسر برای مردم نمایان بود. بنابراین، ممکن است یک ساختار نمادین باشد. ساختار این بنا به دلیل گنبدی که دارد در بنای مساجد نقش مؤثری دارد.

سیر تحول هنر در ایران اسلامی

معماری اسلامی ایران با تحولی چشمگیر در اشکال معماری ایرانی آغاز می شود. زمان مساجد با گنبدهای عظیم و مناره های بلند با کاشی کاری های رنگارنگ است. در ۴۰۰ سال اول پس از اسلام، بناها دارای سبک خراسانی بوده اند. تاثیر معماری ساسانی را بر این سبک به وضوح می توان دید. با نزدیک‌تر شدن به قرن چهارم ^پس  از اسلام، بناها ظریف‌تر می‌شوند و سبک رازی نمایان می‌شود. سبک رازی تا حمله مغول ادامه دارد.

• مسجد جامع فهرج:  این مسجد در استان یزد و از ابتدای اسلام است. الگوی معماری این مسجد شبیه اولین مساجد عربستان است. همچنین معماری در دوره ساسانی بر تکنیک های ساخت این مسجد و تزئینات آن تأثیر گذاشته است.
• محله فهادان یزد:  محله فهادان ۹۰۰ سال است که محله ای باکلاس در یزد بوده است.  به دلیل علاقه شاه قطب الدین به نگهداری یوز در این محله، یوزداران (صاحبان یوز) نام دیگر آن است.
• مسجد جامع یزد:  قدمت این مسجد به سال های اول پس از اسلام برمی گردد. بنا بر یک باور رایج، شالوده این بنا متعلق به آتشکده ای از دوران ساسانیان است.
•  مسجد جامع اصفهان:  از ۱۵۶ سال پس از اسلام تاکنون این مسجد در حال توسعه بوده است. در ابتدا مسجد کوچکی بوده اما در زمان سلجوقیان، صفویه و قاجاریه تغییر کرده است. بنابراین، ارائه‌ای جامع از هنر و معماری ایرانی در دوره‌های زمانی مختلف است.
• پل شهرستان اصفهان:  این پل تاریخی در اصل مربوط به دوران ساسانی است که در دوره اسلامی تعمیر شده است. موقعیت این پل و ملات سنتی ضدآب آن دلیل اصلی مقاومت آن است.
• مسجد جامع قزوین:  هارون الرشید پنجمین خلیفه عباسی دستور ساخت این مسجد را داد. بنای آن روی زمینی است که قبلا آتشکده بوده است. همچنین ویرانی های حمله مغول و نوسازی های دوران صفویه و قاجاریه آن را در طول زمان تغییر داده است.

منبع :  ساخت و ساز