گابیون و سنگ رودخانه؛ کاهش مصرف آب و هزینه نگهداری محوطه

گابیون و سنگ‌رودخانه علاوه بر زیبایی و دوام در محوطه سازی، نسبت به متریال‌های دیگر دارای هزینه تمام شده و نگهداری بسیار پایین هستند. در ادامه معرفی کامل سنگ رودخانه و گابیون را بخوانید.

در ابتدا به معرفی سنگ رودخانه ای و گابیون می‌پردازیم و سپس کاربرد سنگ رودخانه ای و گابیون را بررسی می‌کنیم.
سنگ رودخانه که در انگلیسی به آن پبل Pebble گویند؛ به یکی از پر کاربرد ترین مصالح در محوطه‌سازی فضاهای مختلفی مانند پارک‌ها، ویلا ، فضای سبز …. تبدیل شده است.
اما آیا این حجم از استخراج سنگ رودخانه ای (Pebble)از بستر رودخانه ها ممکن است و به طبیعت آسیبی وارد نمی‌کند؟! بعد از معرفی گابیون به این سوال، پاسخ می دهیم.
گابیون برگرفته از کلمه ایتالیایی gabbia و کلمه لاتین cavea به معنی قفس یا سبد بزرگ است. استفاده از ترکیب گابیون و سنگ‌رودخانه برای طراحی و اجرای محوطه‌سازی بسیار رواج یافته است.

قلوه سنگ رودخانه ای چیست؟

سنگ رودخانه ای همان طور که نامش مشخص است، از بستر رودخانه‌ها توسط افراد بومی و محلی هر منطقه جمع آوری و در ساخت و ساز به کار گرفته می‌شد. سنگ‌های رودخانه در طبیعت بر اثر ریزش کوه و … وارد رودخانه شده و با حرکت در آب و تماس با یکدیگر، صاف و صیقلی می شوند. امروزه طبق قانون حفاظت از محیط زیست، جمع آوری و استخراج قلوه سنگ رودخانه‌ای از بستر رودخانه‌ها و طبیعت جرم است و متخلفین تحت پیگرد قرار می گیرند. در ادامه نحوه تولید سنگ رودخانه‌ای را توضیح می‌دهیم.

سنگ رودخانه چگونه تولید می شود؟

سنگ‌های مرغوب در قطعات بسیار بزرگ از دل کوه‌ها از بهترین معادن ایران ، استخراج شده( مانند سنگ مرمر، سنگ سفید و …. ) به کارخانه منتقل می‌شوند. طی یک فرآیند مهندسی شده به قطعات کوچکترتا ۲۰ سانتی متر تبدیل می شوند و سطح آن ها صیقلی می شود. پروسه تبدیل سنگ معدنی که بسیار خشن و ناهموار است به سنگ رودخانه، با الهام از طبیعت شبیه‌سازی شده است. کیفیت رنگ و دوام این سنگ ها در مقابل ضربه و … به معدن اصلی آن ها و همچنین نوع فرآیند فرآوری محصول بستگی دارد. به طوری که سنگ های تولیدی در شرکت های تراز اول ایران مانند افشار کمپانی دارای کیفیت رنگ ثابت در طول زمان خواهند بود و با شستشو بدون هیچ گونه موادی به حالت اول بر میگردند.
موارد استفاده از قلوه سنگ رودخانه ای
به طور کلی سنگ‌های رودخانه برای زیبایی محوطه و همچنین صرفه‌جویی در مصرف آب و هزینه نگهداری فضای سبز کاربرد دارد. به طور نمونه میتوان به موارد زیر اشاره کرد

• در باغ تالار‌ها و باغ ویلا‌ها
• رستوران های سنتی
• قرار گرفتن در لابه لای درختان برای کاهش تبخیر و رشد علف های هرز
• مسیر آب راه و رودخانه های مصنوعی
• کنار استخر به جای استفاده ازسیمان و موزاییک
• آتشدان، شومینه، آلاچیق
• انواع گابیون تزئینی و جداکننده
• انواع صنایع دستی
• روف گاردن
• گل فروشی ها
• محوطه سازی ساختمان های اداری، مسکونی و برج ها
• آکواریوم های بزرگ و کوچک و…
• سنگ رودخانه در تمام مکان‌ها به جای چمن طبیعی و مصنوعی

رنگ بندی قلوه سنگ رودخانه ای

برای قلوه سنگهای رودخانه رنگ‌بندی مختلفی در بازار وجود دارد. برخی از رنگ‌ها به علت نامرغوب بودن سنگ معدن اولیه دارای کیفیت پایین هستند. به طور کلی رنگ‌های اصلی موجود به صورت زیر است:
• سفید
• خاکستری
• مشکی اسید شور
• مرمر سفید
• زرد لیمویی
• قرمز

سایز بندی سنگ رودخانه

این سنگ ها در ابعاد مختلفی در بازار وجود دارند، اما سایزهای استاندارد از نظر مهندسان و معماران که بیشترین فروش را در سنگ قلوه رودخانه ای دارد به صورت زیر است:
• ١-٣ سانتی متر
• ٣-۵ سانتی متر
• ۵-٧سانتی متر
• ٧-١٠سانتی متر
• ١٠-١٢ سانتی متر
• ١٢-١۵ سانتی متر

تفاوت شن رنگی با قلوه سنگ های رودخانه

معمولا به خرده سنگ های کوچکی که لبه های تیز دارند و صیقلی نشده اند، شن رنگی می گویند. شن رنگی معمولا از باقی ماندن خرد شدن لاشه سنگ ها تولید و سورت می شوند.
کاربرد این خرده سنگ های رنگی که به شن رنگی معروف هستند، بیشتر در سنگ های آکواریوم، گل فروشی ها و صنایع دستی است. البته در نوع مرغوب تمام محصولات ذکر شده از قلوه سنگ رودخانه ای صاف و صیقلی استفاده می شود.

تخمین حجم مورد نیاز سنگ رودخانه‌ای

برای محاسبه مقدار مورد نیاز از سنگ رودخانه از فرمول زیر می‌توان استفاده کرد:
مساحت (بر حسب متر مربع ) در ارتفاع (بر حسب متر) در (۱۲۰۰-۱۴۰۰) ضرب می شود و وزن سنگ مورد نیاز به دست می آید.
جرم حجمی سنگ ها ۱۲۰۰ تا ۱۴۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب می باشد.
مزیت صادراتی قلوه سنگ رودخانه ای برای تجار
با توجه به قرار گیری ایران در منطقه ای با پتانسیل صادراتی بالا برای صدور محصولات به همسایگان می توان به سنگ رودخانه ای به عنوان کالایی صادراتی نگریست.
کشور‌های حاشیه خلیج فارس، دوبی، امارات، عراق، سوریه، آذربایجان، ارمنستان اهداف صادراتی خوبی برای قلوه‌سنگ رودخانه‌ای ایران هستند.

گابیون چیست؟

گابیون یا همان تور سنگ برگرفته از کلمه ی ایتالیایی gabbia و کلمه لاتین cavea به معنی قفس یا سبد بزرگ است.
گابیون ها به صورت یک سبد بزرگ به شکل های گوناگون و در ابعاد مختلف و دلخواه ساخته شده و از مواد مختلفی مثل سنگ پبل ، بتن، شن و سنگ رودخانه ای و … پر می شوند. امروزه استفاده از گابیون برای زیبا‌سازی، طراحی محوطه و جداسازی در شهرک‌های ویلایی ونمایشگاه‌های صنعت ساختمان، گل و گیاه و… بسیار رواج پیدا کرده است.

روش ساخت گابیون یا گابیون بندی

برای ساخت انواع توری گابیون باید سیم های مفتول گالوانیزه را به صورت تار و پود به یکدیگر بافته و سپس از محل اتصال سیم ها، آن ها را جوش میدهند. حتما ابعاد چشمه ها را از قبل تعیین کنید. منظور از چشمه، مربع هایی است که محتوای داخل تورسنگ، از آن‌ها دیده می‌شوند
برای ساخت گابیون باید توری را به اندازه ابعاد مورد نظرتان برش دهید و با استفاده از آن‌ها، حجم مورد نظرتان را بسازید و با دستگاه سیم‌های مخصوص را خم کنید و لبه‌های کار را به یکدیگر وصل کنید. باز هم برای راحتی کار، تورسنگ‌های آماده در طرح‌ها و اندازه های مختلف مطابق با نیازتان را آماده تهیه نمایید. البته به علت وجود مراحل مختلف صنعتی و استفاده از دستگاه خم کن و … این کار به افراد عادی توصیه نمیشود.
همان طور که گفته شد، گابیون استفاده‌های مختلفی دارد که یکی از آن‌ها گابیون کف است. اگر قصد گابیون بندی برای کف را دارید، حتما از قبل سطح آن را کاملا صاف کرده و تراز نمایید. برای گابیون بندی کف رودخانه، حتما در ابتدا لایروبی کف را انجام دهید تا تراز و شیب مورد نظر را درست اعمال نمایید.

سنگ مناسب برای گابیون

بهترین نوع سنگ برای استفاده در گابیون، سنگ‌های رودخانه صیقلی در رنگ‌های متناسب با محیط قرار گیری گابیون است. در هنگام خرید سنگ برای پر کردن گابیون، توجه به چند نکته، حائز اهمیت است
• اول اینکه ابعاد سنگ انتخابی شما باید بزرگ تر از ابعاد چشمه‌های تور سنگ باشد تا سنگ‌ها از چشمه ها بیرون نریزند
• دومین نکته توجه به شکل و فرم سنگ‌هاست. بهتر است از سنگ‌های خیلی صاف و گرد استفاده نکنید. اگر سنگ ها کمی قوس داشته باشند، به راحتی در یکدیگر قفل می شوند و همین امر مانع از بیرون ریختن سنگ ها و حرکت آن ها درون توری تور سنگ می شود.
• نکته بعدی توجه به بعد زیبایی کار است. استفاده از سنگ هایی با رنگ تور سنگهای مختلف که به صورت لایه لایه درون تور سنگ قرار بگیرند، سنگ های مرمر و شیشه ای که تقریبا شفاف هستند و نور را منعکس می کنند و همچنین استفاده از سنگ‌های بزرگ (عدم استفاده از شن ریزه) باعث می شوند جلوه المان شما دو چندان شود.
• مهمترین نکته هم استفاده از سنگ‌های مرغوب است که به مرور زمان، سرما و گرما و دیگر شرایط محیطی، جلا و شفافیت خود را از دست نداده و شکسته و خرد نشوند.

انواع گابیون (تورسنگ)

در ادامه به معرفی انواع مختلف گابیون می پردازیم .
• سبد های گابیونی
• تشک گابیون
• گونی گابیونی
• گابیون حفاظتی

سبد های گابیونی

این نوع از توری های گابیونی در سایز های مختلف و معمولا با ابعاد بزرگ مثل سبد ساخته می شوند. حجم این سبد ها بالا بوده و به همین دلیل برای پر کردن داخل آن، به سنگ بیشتری نیاز است و به دلیل سنگین بودن، قابلیت جابجایی کمی دارد و باید قبل از پر کردن، میزان تحمل سطح زیر سبد را بسنجید.
از گابیون برای زیر سازی و کف سازی بنا و حیاط هم استفاده می شود، زیرا توان تحمل وزن بالایی دارد.

تشک گابیون

ابعاد استانداردی که برای این نوع تور سنگ تعریف شده، حداکثر طول شش متر، حداکثر عرض دو متر و حداکثر ارتفاع سی سانتی متر می باشد. این سازه معمولا به صورت پله ای روی سطوح شیب دار اجرا می شود و یکی از مهم ترین کاربرد های آن، جلوگیری از فرسایش در سطوح شیب دار است.
از تشک گابیونی به عنوان زیر ساز برای رودخانه و معابر آب تزئینی استفاده می شود.

گابیون حفاظتی

اگر به دیواره های تونل ها و کناره جاده های کوهستانی توجه کرده باشید، حتما گابیون های حفاظتی را دیده اید که برای جلوگیری از ریزش سنگ استفاده شده اند. اندازه چشمه های این نوع توری، با توجه به سایز سنگ های پشت توری، متغیر می باشد. از تور سنگ حفاظتی برای گابیون بندی رودخانه نیز استفاده می شود تا مانع از رانش کف و دیواره‌های رودخانه شود.
در ویلاهای کوهستانی و یا مناطقی که احتمال حرکت و رانش و یا سقوط سنگ وجود دارد استفاده از گابیون حفاظتی که با سنگ رودخانه رنگی پر شده است، امنیت و زیبایی را با هم به ارمغان می‌آورد.

انواع استفاده و کاربردهای گابیون

همه مدل هایی که برای تور گابیون شد، با اندکی تغییر در سایز و مدل، قابلیت استفاده در
• طراحی داخلی و خارجی ساختمان
• دکوراسیون داخلی
• محوطه سازی باغ، ویلا، باغ ویلا
• روف گاردن با تور گابیونی
• آتشدان با تور سنگ
• باربیکیو گابیونی
• ستون‌های تزئینی
• حوض و استخر کوچک
• گلدان های کوچک و بزرگ گابیونی
• آبنما با تور سنگ

باربیکیو گابیونی

شاید در سایر کاربردهای معرفی شده نمونه های مشابه را دیده باشید اما بدون شک یکی از خاص ترین المان های ساخته شده با گابیون، باربیکیو است. سنگ های درون توری، گرمای آتش را به خود جذب می کنند و می توانید بعد از پخت غذا و خاموش کردن آتش، از باربیکیو به عنوان گرم نگهدارنده غذایتان نیز استفاده کنید

دیوار توری گابیون

یکی از کاربرد های توری گابیون استفاده به عنوان دیوار است. حتی به علت استحکام سازه می توان از تورسنگ به عنوان دیوار نگه دارنده و حفاظتی نیز استفاده کرد. مثلا بجای دیوار کشی محوطه باغ، همه یا قسمتی از آن را با تور سنگ بسازید.

گلدان گابیونی

گفتیم که تور سنگ ها به دلیل داشتن حفره های زیاد، نیاز به زهکشی و نصب لوله برای جاری شدن و تخلیه آب ندارد و به همین دلیل می تواند گزینه مناسبی برای کاشت گیاهان مختلف و زیبا سازی طراحی باشد. با داشتن کمی اطلاعات در مورد گیاهان و سلیقه، می توان زیبایی های بسیاری در اطرافمان خلق کنیم.
ستون دکوری با تور سنگ
اگر برای متعادل سازی در طراحی فضا، نیاز به چند المان عمودی دارید، پیشنهاد می کنیم از ستون های گابیونی استفاده کنید. می توانید از چند ستون با ارتفاع های مختلف در کنار یکدیگر برای محوطه سازی استفاده کنید

مبلمان با تور گابیونی
برای داشتن مبلمانی از جنس طبیعت، می توانید از پایه های گابیونی با رویه های چوبی استفاده کنید تا با کمترین هزینه، امکانات رفاهی و هارمونی فضای باغ خود را به راحتی تامین کنید.

آبنما با تور گابیونی
برای ایجاد فضایی به سبک چشمه و آبشاری در دل کوه، کافیست با یک پمپ آب، مقداری ورق مسی و یک سازه گابیونی، به راحتی یک فواره یا آبنما بسازید

جمع بندی:
گیاهانی مانند چمن دارای هزینه زیادی برای آماده سازی، نگهداری و … دارند. همچنین مصرف آب چمن بسیار بسیار زیاد است. بنابراین به تمام مدیران شهری، مدیران تالارها و فضای سبز و … توصیه می‌شود سنگ رودخانه را جایگزین چمن کنند. همچنین استفاده از سنگ رودخانه در کنار درختان باعث کاهش تبخیر آب و رشد علف‌های هرز می‌شود.